బంగారు పళ్లానికైనా...

నిత్య సందేశం

ఈ ప్రపంచం అంతా ద్వంద్వాలపైనే నడుస్తుంది. ఉన్నది ఒక్కటే ‘సత్’ పదార్థం అయినా ‘అసత్తు’ కూడా కలిస్తేనే లోకవ్యవహారం జరుగుతుంది. చీకటివెలుగులు, మంచిచెడులు, స్త్రీపురుషులు, శీతోష్ణాలు, సుఖదుఃఖాలు ఇవన్నీ ద్వంద్వాలు. ఒకదానివల్ల మరొక దానికి గుర్తింపు వస్తే, మరొకదాని వల్ల అసలు దానికి స్థిరత్వం ఉంటుంది. బంగారంలో రాగి కలిస్తేనే దృఢత్వం. చెడ్డవారివల్లే మంచివారికి పేరు ప్రఖ్యాతులు. రావణాసురుడు వల్లే రాముని చరితం అంత గొప్పదయ్యింది. ఎంత బంగారు పళ్లెం చేయించుకున్నా దానికి ఇనుపరేకు వంటివి రక్షణగా ఉండాలి కదా! చుట్టూ ముళ్లకంచె పాతి రక్షించడం వల్లే పంట క్షేమంగా బయటకు వస్తుంది. అటువంటప్పుడు రక్షించినవాటిని అసహ్యంగా చూడటం న్యాయం కాదు కదా! అందుకే ఈ సృష్టిలో మంచిచెడులను సమానంగా చూడగలిగినవారిని మహాత్ములన్నారు. అందరూ ఒక్కటిగా కనిపిస్తేనే ఈ లోకంలో అసలైన సత్యం. అలా ఐక్యంగా ఉంటేనే పరమశ్రేయస్సు అంటోంది శాస్త్రం... సంహతిః శ్రేయసీ పుంసాం స్వకులైరల్పకై రపి తుషేణాపి పరిత్యక్తా న ప్రరోహంతి తండులాః మనకంటే తక్కువ స్థాయి వారైనా వారితో కలిసి ఉంటేనే శ్రేయస్సు. వడ్లగింజను బియ్యపుగింజగా మార్చి అన్నం వండుకుంటాం. ఆ పొట్టు వల్లే బియ్యపుగింజ రక్షింపబడుతోంది. అది తీసేస్తే బియ్యపుగింజకి సంతానయోగ్యత లేదు. జీవితాన్ని రక్షిస్తూ వాని తొక్కలు వాటిని ఎంత కంటికి రెప్పగా చూసుకొంటున్నాయో కదా! దాని పొట్టు ఎంత కష్టం అనుభవిస్తుందో కదా! మన భారతదేశంలో మనం హాయిగా బ్రతుకుతున్నామంటే అందుకు కారణం సైన్యం అప్రమత్తంగా ఉండి రక్షించడమే కదా! కానీ మనం ఒక్కసారి కూడా వారిని స్మరించుకోం. మనం ఇంట్లో కూర్చుని హాయిగా ఆరగించే పదార్థాలు చెమటోడ్చి పండించిన రైతు వల్ల లభిస్తున్నాయన్నది పచ్చి నిజం కదా! ప్రజల వల్లే కదా ప్రభుత్వాలు జీవిస్తున్నాయి. కార్మికుల వల్లనే కర్మాగారాలు నడుస్తున్నాయి. కష్టజీవుల్ని మనతో సమంగా చూడగలగడం మానవత్వం. మనం వారిని పోషిస్తున్నామనే గర్వం తలకెక్కితే అశాంతి తప్పదు. దుర్యోధనుడు పాండవుల్ని మాయాజూదంలో ఓడించి అడవికి పంపాడు. అక్కడితో ఆగక ఘోషయాత్రతో వారిని శిక్షించబోయాడు. తిరిగి ఆ పాండవుల వల్లే బతికి బట్టకట్టాడు. దైవం దుర్యోధనుడికి ఆ విధంగా ఒక అవకాశం ఇచ్చింది. కానీ దుర్యోధనుడు మాత్రం... అది పాండవుల బాధ్యత, వారు ఇప్పుడు తన దాసులు కనుక తనను రక్షించక ఏంచేస్తారు? అనుకున్నాడు. బంగారుపళ్లానికి గోడలాంటి ఆసరా అవసరమే కానీ దుర్యోధనుడికి శకుని ఆసరాగా కనిపించాడు. పాలు, నీళ్లు కలిసే ఉంటాయి. కాచినపాలు పొంగబోతూ ఉంటే మళ్లీ నీళ్లు చల్లితేనే కొంచెంసేపు ఆగుతాయి. పాలకి తెలుసు తమ పరమమిత్రుడు ‘నీరే’ అని. మనమంతా పాలవంటి మనస్సులు కలిగేవారం కావాలి. అదే అమృతమార్గం అంటే. - డా. ధూళిపాళ మహాదేవమణి

అందమె ఆనందం

అప్రికాట్స్, పెరుగు కలిపి పేస్ట్ చేయాలి. పొడి చర్మం గలవారు ఈ మిశ్రమంలో తేనె కలుపుకోవచ్చు. ఈ పేస్ట్‌ను ముఖానికి రాసుకొని, ఆరినతర్వాత శుభ్రపరచుకోవాలి. ఇలా చేయడం వల్ల చ ర్మం కాంతివంతమవుతుంది.

ఈవిడలాగే గొంతు మార్చి మాట్లాడేవాణ్ణి(బెటర్ హాఫ్)

మిమిక్రీతో ఉన్న చోటే నవ్వుల పువ్వులు విరబూయిస్తారు శివారెడ్డి. ఆ నవ్వులతో తనూ జతకలుపుతారు ఆయన శ్రీమతి స్వాతి. నాలుగేళ్ల క్రితం ప్రపంచ నవ్వుల దినోత్సం రోజునే ఒక్కటైన ఈ దంపతులు తమ వైవాహిక జీవితం నవ్వుల నావలా సాగిపోతుందని ఆనందంగా తెలియజేశారు. వారిద్దరూ పంచుకున్న ఆ విశేషాలే ఇవాల్టి బెటర్ హాఫ్. ఆమె బి.టెక్ చదివింది. ఈయన జీవితాన్ని చదివారు. అదే తమ జీవితాన్ని బెటర్‌గా మార్చిందన్నారు శివారెడ్డి, స్వాతి దంపతులు. హైదరాబాద్ మణికొండలో ఉంటున్న వీరిని కలిసినప్పుడు నాలుగేళ్ల తమ దాంపత్యంలోని నవ్వుల సరాగాలను ఆనందంగా పంచుకున్నారు. పెద్దలు కుదిర్చిన పెళ్లికే ఆమోదం తెలిపానని, తమ పెళ్లినాటి ముచ్చట్లను వివరించడానికి సాధారణంగానే శివారెడ్డి ఉత్సాహం చూపారు. ‘‘నా ఫ్రెండ్ వాళ్ల కుటుంబం సిద్దిపేటలోని వీళ్లింట్లో అద్దెకు ఉండేవారు. అక్కడ వీళ్లింట్లో నా గురించి చె ప్పారు. సినిమా ఆర్టిస్టా! అని వీళ్లింట్లో వాళ్లు భయపడ్డారట. కాని మంచి అబ్బాయి అని తెలిసినవాళ్లు చెప్పడంతో ఒక రోజు ఈవిడ నాన్న, బాబాయి, తాతయ్య నా కోసం వచ్చారు సంబంధం మాట్లాడటానికి. హోటల్‌లో భోజనం చేశాం. తినేటప్పుడు మొదటి ముద్ద కళ్లకు అద్దుకొని తినడం అలవాటు నాకు. అన్నాన్ని, పెద్దలను గౌరవించే పద్ధతి వారికి ఇంకా నచ్చిందని చెప్పారు. అమ్మాయిని చూసుకోవడానికి రమ్మని చెప్పి వెళ్లారు. వాళ్లు చెప్పినట్టే వెళ్లాను. అమ్మాయిని చూశాను. నచ్చలేదు. (?!?!) (స్వాతి నవ్వుతూనే ఉన్నారు) మా ఫ్రెండ్ ఇంటికి వెళ్లి, అదే మాట చెప్పాను. వాళ్లు ఆశ్చర్యపోయి మంచి అమ్మాయి మరోసారి చూసిరా అన్నారు. సరే, అని మళ్లీ వెళ్లాను. ఈవిడ తల వంచుకుని కూర్చుని ఉంది. పైగా వణుకుతోంది. నేనేమో జోవియల్.  బెటర్ హాఫ్ తరువాయి ఈమె చూస్తే ఇలా ఉంది. నాకు సూటవుదులే! అనుకుంటూనే కూర్చున్నాను. ఏదో ఒకటి మాట్లాడాలి కదా అని, ‘హాయ్, హలో అండీ’ అని మొదలెట్టాను. ఈవిడ అప్పుడు తలెత్తింది. ఆ మాటల్లోనూ, పద్ధతిలోనూ చూస్తున్నాకొద్దీ బాగా నచ్చేసింది. ఇంత మంచి అమ్మాయిని వద్దనుకున్నానేంటి? అని నన్ను నేను తిట్టుకున్నాను..’’ ఇంకా చెప్పబోతున్న శ్రీవారి మాటలకు స్వాతి బ్రేక్ వేస్తూ ‘‘ఈయనకు సావిత్రి, సౌందర్య... అంటే చాలా ఇష్టం. హీరోయిన్‌ని ఊహించుకొని వస్తే నేనెలా నచ్చుతాను? పైగా నేను ముందే, సినిమా స్టార్ ఎక్కడ? నేనెక్కడ? అనుకున్నాను. ఈయన పెళ్లిచూపులకు వస్తున్నాడంటే... నమ్మలేకపోయాను. ఎలాగూ వస్తున్నారు కాబట్టి ఓ ఫొటో దిగాలి అనుకున్నాను. అలాంటిది ఈయనకి నచ్చడం, ఓకే చెప్పడం, పెళ్లయిపోవడం.. ఇప్పటికీ అన్నీ కలగా అనిపిస్తుంటాయి’’ అంటూ ఇంకా తేరుకోని ఆశ్చర్యంతో పెళ్లినాటి ముచ్చట్లను సంబరంగా వివరించారు స్వాతి. పెళ్లికి ముందునుంచీ శివారెడ్డి మిమిక్రీ అంటే మాటల్లో చెప్పలేనంత ఇష్టం అన్నారామె.  గొంతుమారిస్తే నవ్వులే..! స్టేజీ మీద, సినిమాల్లోనే కాదు ఇంట్లోనూ తన శ్రీవారు తెగ నవ్విస్తారు అని మురిసిపోయారు స్వాతి. ‘‘పెళ్లి అనుకున్నప్పటినుంచే నన్ను తెగ ఆటపట్టించేవారు. ఫోన్ చేసి నా ఫ్రెండ్స్‌లా గొంతుమార్చి అమ్మాయిలాగ మాట్లాడేవారు. ఇప్పటికీ మా పుట్టింటివారు (అమ్మ,నాన్న,తమ్ముడు) ఫోన్ చేస్తే నా వాయిస్ అనుకరించి మాట్లాడుతుంటారు. నేనే అనుకొని వాళ్లూ తెగ మాట్లాడేస్తుంటారు. మా ఫ్రెండ్స్ నాకోసం ఫోన్ చేస్తే, నాలాగ మాట్లాడేస్తారు. ఆ తర్వాత అసలు విషయం తెలిసి వారు తెగ భయపడిపోతుంటారు. ‘అమ్మో! నీకు ఫోన్ చేద్దామన్నా భయంగా ఉందే, నువ్వే ఫోన్ చేయి తల్లీ’ అంటుంటారు’’ అని స్వాతి శ్రీవారి అల్లరి పనులను గబగబా చెప్పుకుపోతుంటే శివారెడ్డి అందుకున్నారు ‘‘అప్పుడప్పుడు మా అమ్మనూ అనుకరించి, ఈమెను పిలుస్తుంటాను. అప్పుడు ఈవిడ ‘హా, అత్తయ్యా వస్తున్నా.. ’అంటూ పరుగులు తీస్తుంటుంది. ఈవిడకు మాటకు ముందు, మాట తర్వాత ‘హా’ అనడం అలవాటు’’ అని శ్రీవారు చెబుతుంటే మరిన్ని నవ్వులను తన పెదవులపై పూయించారు స్వాతి.  భావాలు భిన్నమైనా ఒకటే టేస్ట్... శ్రీవారు ఆలోచనలే కాదు పనులూ చాలా వేగంగా ఉంటాయని చెప్పిన శ్రీమతి ఆ వేగాన్ని తను అందుకోలేకపోతున్నానని కించిత్తు ఆవేదను వ్యక్తం చేశారు. శివారెడ్డి మాత్రం ఆ నిదానమే తనను సేఫ్‌గా ఉంచుతుందని ముచ్చటపడ్డారు. కట్టుబొట్టు విషయంలోనూ శ్రీవారి సూచనలే పాటిస్తానని చెప్పిన శ్రీమతి ‘‘ఈయన టేస్ట్ సూపర్బ్’’ అంటూ బోలెడు కితాబులిచ్చేశారు.  ‘‘మెట్టినింట్లో అడుగుపెట్టిన తను కొన్ని రోజుల్లోనే అత్తగారి దగ్గర కూతురి ప్రేమను పొందానని చెప్పిన స్వాతి మాటలకు అదెలా సాధ్యమైందని అడిగితే- ‘‘మా అత్తగారికి నచ్చేలా ఉంటాను. సినిమాలకు, షాపింగ్‌లకు అత్తగారితో సహా కలిసే వెళ్తాం. మా అత్తగారికి నా వయసు మనమరాలు ఉన్నారు. నన్ను కోడలుగా కాకుండా మనవరాలుగా చూసుకుంటారు’’ అంటూ మెట్టినింట తను అల్లుకుపోయిన విధానాన్ని అందంగా వివరించారు స్వాతి. అంతేకాదు శ్రీవారిని తన పుట్టినింటి వారు కొడుకులా భావిస్తారని’’ స్వాతి వివరిస్తుంటే శివారెడ్డి అందుకున్నారు. ‘‘ఏ రాత్రి వెళ్లినా అప్పుడే వచ్చిన కొత్తళ్ళుడిలా చూసుకుంటారు. చుట్టుపక్కల వాళ్లు, బంధువులు కూడా వచ్చి ఆప్యాయంగా పలకరిస్తారు. వీలు దొరికితే అంతా కలిసి అంత్యాక్షరీలు, గేమ్స్ ఆడుకుంటుం టాం’’ అంటూ అత్తగారింట్లో తనకు ఏ విధంగా మర్యాదలు జరుగుతాయో పూసగుచ్చినట్టు వివరించారాయన.  చీరకు పాప్యులారిటీ... శ్రీవారు ఉంటే ఇల్లంతా ఎంత సందడిగా ఉంటుందో తెలిపిన శ్రీమతి ఆయన అల్లరి పనులు తనను మరీ మరీ నవ్విస్తాయని చెప్పారు. ‘‘ఇంట్లో నా చీరకట్టుకొని ఏడిపించేవారు. ‘వద్దు, ప్లీజ్ తీసేయండి’ అన్నా వినేవారు కాదు. దూకుడులో లేడీ గెటప్ చాన్స్ వచ్చింది. సినిమా షూటింగ్‌కి క్యాస్టూమ్స్ వాళ్లే ఇచ్చారు. టీవీ షోలో ఓ ప్రోగ్రామ్‌కి నా చీరనే తీసుకెళ్లారు. ఈయన చీరకట్టుతో ఆ షో పెద్ద హిట్ అయింది. నేను ఇప్పుడు ఆ చీర కట్టుకుంటే అందరూ గుర్తుపట్టేస్తారు. అంత పాప్యులారిటీ వచ్చింది ఆ చీరకు. మా వారు కట్టుకున్న చీర అని దాన్ని గుర్తుగా దాచుకున్నాను’’ అని స్వాతి మురిపెంగా చెబుతుంటే శివారెడ్డి ఆనందంగా వింటూండిపోయారు. చిన్న చిన్న తగాదాలు చిటికెలో మాయం... ‘‘స్విచ్ ఎక్కడ ఉంటుంది, వైర్ ఉన్న దగ్గరే లేదా ఆ దారిలోనే ఉంటుంది. కాని అది కూడా ఈవిడకు చెప్పాలి. ఇలాంటి చిన్న చిన్న విషయాలకే కోపం వస్తుంటుంది’’ అని శివారెడ్డి కంప్లైయింట్ చేస్తుంటే.. ‘‘చిన్నప్పటి నుంచి అమ్మనాన్న, తమ్ముడు గైడ్ చేసేవారు. అలాగే అలవాటైంది. అందుకే అంటాను ఈయన వేగానికి అందుకోలేకపోతున్నాను అని...’’ తను పెరిగిన వాతావరణాన్ని తెలియజేశారు స్వాతి.  అభిమానించి, అర్ధం చేసుకుంటూ ప్రేమగా చూసుకునే శ్రీమతి తనకు విలువైన బహుమతిగా శ్రీవారు చెబుతుంటే ఆనందంగా వింటుండిపోయారు శ్రీమతి. ‘‘షూటింగ్స్ అని, ప్రోగ్రామ్స్ అని ... ఎప్పుడు ఇంటికి వస్తానో నాకే తెలియదు. అదే మరొక అమ్మాయి అయితే అలిగి పెద్ద రాద్ధాంతం చేసేది. కాని తన పనలు తను చూసుకుంటూ నా కోసం ప్రేమగా ఎదురుచూస్తుంటుంది. పైగా ఎప్పుడూ నవ్వుతుంటుంది. ఆ నవ్వే నాకు మరింతగా నచ్చుతుంది’’ అంటూ శ్రీమతిలో తనకు అమితంగా నచ్చే అంశాలను తెలియజేశారు శివారెడ్డి. శివారెడ్డికి నవ్వించడం ఇష్టం. స్వాతికి నవ్వుతూ ఉండటం ఇష్టం. ఆ నవ్వులే వారి దాంపత్యాన్ని కులాసాగా మారుస్తున్నాయని వీరితో మాట్లాడిన ఎవరికైనా ఇట్టే అర్ధమైపోతుంది.

కనువిప్పు

అమరేంద్రపురి రాజ్యాన్ని పరిపాలిస్తున్న ఇంద్రదత్త మహారాజుకు వేట అంటే చాలా ఇష్టం. ప్రతిరోజూ సమీపంలోని అరణ్యానికి వెళ్లి జంతువులను వేటాడి వస్తుండేవాడు. రాజుగారి ఈ మోజు కారణంగా అడవిలోని జంతువులన్నీ బలైపోసాగాయి.  అయితే మహారాజుకు ఈ విషయం చెప్పేందుకు మంత్రి, సేనాధిపతితో సహా ప్రజలందరికీ భయమే! ఒకసారి అడవికి వేటకు వెళ్లిన ఇంద్రదత్తుడి గుర్రం బెదిరిపోయి వేగంగా పరుగెడుతూ పడిపోయింది. దాంతో అదుపు తప్పిన మహారాజు కిందపడిపోయాడు. అతని తలకు బలమైన గాయం తగిలింది. అదే అరణ్యంలో ఆశ్రమం నిర్మించుకుని ఉంటున్న ఒక మునీశ్వరుడు అటుగా వెళుతూ గాయపడి స్పృహ తప్పి పడివున్న రాజును చూసి శిష్యుల సాయంతో ఆయనను తన ఆశ్రమానికి తీసుకువెళ్లాడు. ఆకుపసరుతో ఆయన తలకు కట్టుకట్టి, మూలికల రసం తాగించడంతో మహరాజు తేరుకుని స్పృహలోకి వచ్చాడు. తనను కాపాడింది ఒక మునీశ్వరుడు అని తెలుసుకున్న రాజు ఆయనకు నమస్కరించి ‘‘మునీశ్వరా! ఈ రోజు మీ దయవల్ల నేను ప్రాణాలతో బతికి బయటపడ్డాను. నాకు ప్రాణదానం చేసిన మీరు నా వెంట రాజ్యానికి వచ్చి నా ఆతిథ్యాన్ని స్వీకరించి, నేను ఇచ్చే కానుకలను పుచ్చుకోవలసిందిగా అర్థిస్తున్నాను’’ అని వినయంగా పలికాడు. మునీశ్వరుడు ‘మహారాజా! నీవు రాజువు అనే ప్రత్యేకమైన కారణంతో నేను నిన్ను కాపాడలేదు. నీ బాణం దెబ్బకు గాయపడిఉన్న ఆ జింకను కూడా నీ వలెనే కాపాడి చికిత్స చేశాను. నా దృష్టిలో ప్రాణులన్నీ సమానమే’ అన్నాడు. మునీశ్వరుడి మాటలతో ఇంద్రదత్త మహారాజుకు జ్ఞానోదయం అయింది. ఆనాటినుండి వేట మానుకుని అడవిలోని జంతువులను సంరక్షించసాగాడు. నీతి: జీవహింస మహాపాపం. సృష్టిలో ప్రాణులన్నీ సమానమే.

ఆశపోతు మంగమ్మ

ఒక ఊరిలో మంగమ్మ, ఎల్లయ్య అనే దంపతులు వుండేవాళ్లు. ఇద్దరూ సోమరులు. ఆశపోతులు. ఈ విషయంలో భర్త కంటే మంగమ్మ నాలుగాకులు ఎక్కువే చదివింది. ఓ రోజు మంగమ్మ భర్తను పిలిచి ‘‘కట్టెలు లేవు. అడవికెళ్ళి తీసుకురా!’’ అని చెప్పింది. సరేనని చెప్పి గొడ్డలి తీసుకుని అడవికి బయల్దేరిన ఎల్లయ్య ఒక చింతచెట్టును నరకబోయాడు. ఇంతలో ఒక విచిత్రమైన వ్యక్తి ప్రత్యక్షమయ్యాడు. ‘‘నన్ను చింత రాజు అంటారు. నేను ఈ చెట్టును ఆశ్రయించుకుని వుంటున్నాను. నువ్వు ఈ చెట్టును నరకకుండా వుంటే నేను నీకు కోరుకున్నది ఇస్తాను’’ అన్నాడు.  ఎల్లయ్య సంతోషించి ‘‘నాకు మంచి ఇల్లు ఇవ్వు’’ అని అడిగాడు.  ‘‘అలాగే ఇచ్చాను వెళ్లు’’ అన్నాడు చింతరాజు. ఎల్లయ్య ఇంటికి వచ్చేటప్పటికి పూరింటి స్థానంలో బ్రహ్మాండమైన భవంతి కనిపించింది. మంగమ్మ అసలు విషయం తెలుసుకుని ‘‘ నువ్వు మళ్లీ వెళ్లి నాకు బోలెడు నగలు, డబ్బు కావాలని అడుగు’’ అని భర్తతో చెప్పింది. ఎల్లయ్య మళ్లీ అడవికి వెళ్లి చెట్టు నరకబోయాడు. చింతరాజు మళ్లీ ప్రత్యక్షమై ‘‘ఏమి కావాలి?’’ అని అడిగాడు. నా భార్యకు బోలెడు డబ్బు, నగలు కావాలట’’ అని అడిగాడు.  ‘‘అలాగే ఇచ్చాను పో!’’ అన్నాడు చింత రాజు. ఎల్లయ్య వచ్చి చూడగా నట్టింట్లో ధనం, బంగారు రాశులు కనిపించాయి. ఈసారి మంగమ్మ ‘‘మనకు బోలెడన్ని పాడిపశువులు కావాలని అడుగు’’ అంది. ఎల్లయ్య మళ్లీ వెళ్లి అడగ్గా చింతరాజు ‘‘అలాగే ఇచ్చాను వెళ్లు’’ అన్నాడు. ఎల్లయ్య ఇంటికొచ్చి చూసేసరికి ఇంటిముందు బోలెడన్ని ఆవులు, గేదెలు వున్నాయి.  కానీ మంగమ్మ ‘‘మనకు ఇంత సంపద ఉంది కదా! దొంగలు దోచుకు పోకుండా కాపలా వుండటానికి ఒక రాక్షసుడు కావాలని అడుగు’’ అని చెప్పింది. ఎల్లయ్య అడవికి వెళ్లి అడగ్గా చింతరాజు ‘‘ఇచ్చాను పో’’ అన్నాడు. ఎల్లయ్య తిరిగి వచ్చేప్పటికి రాక్షసుణ్ణి చూసి పాడిపశువులు, పనిమనుషులు అంతా పారిపోగా ఆకలిగొన్న రాక్షసుడు మంగమ్మను తినేశాడు. అది చూసి ఎల్లయ్య గుండెలు బాదుకుంటూ రోదించాడు.

భుక్తాయాసపు నడక గుండెకు మంచిదే!

చటుక్కులు కడుపారా తిన్న విందుభోజనాన్ని హరాయించుకోవాలంటే నాలుగు అడుగులేస్తే మేలని మన పెద్దలు చెబుతూంటారు. జపాన్ శాస్త్రవేత్తలు కూడా ఇప్పుడు ఇదే చెబుతున్నారు.. కాకపోతే కొంచెం తేడాతో... కొవ్వుపదార్థాలు ఎంత ఎక్కువగా ఉన్న భోజనం తిన్నా ఒక గంట తరువాత కొంత వ్యాయామం చేస్తే గుండెజబ్బులు వచ్చే అవకాశాల్ని తగ్గించుకోవచ్చునని వారు సూచిస్తున్నారు. ఈ విధంగా చేయడం వల్ల రక్తంలోని ట్రై గ్లిజరైడ్స్ మోతాదు గణనీయంగా తగ్గుతుందని వారు జరిపిన అధ్యయనం ద్వారా తెలిసింది. ఈ ట్రై గ్లిజరైడ్స్ ఎక్కువగా ఉండటం వల్ల గుండెజబ్బులు వచ్చే అవకాశాలు పెరుగుతాయి. వ్యాయామం చేస్తే వీటి మోతాదు తగ్గుతుంది కానీ భోంచేసిన కొద్ది సమయానికే వ్యాయామం చేస్తే ఏమవుతుందనేది ఈ జపనీస్ శాస్త్రవేత్తలు పరిశీలించారు. కొద్దిదూరం నడవడం లేదా తేలికపాటి వ్యాయామం చేయడం వల్ల ట్రై గ్లిజరైడ్స్ మోతాదు గణనీయంగా తగ్గినట్లు గుర్తించారు. అయితే వీరు సేకరించిన సమాచారం కేవలం పదిమందికి సంబంధించినది మాత్రమే కావడంతో ఇదే సూత్రం అందరికీ వర్తిస్తుందా? లేదా? అన్నది పరిశీలించాల్సిన అవసరమేర్పడింది.

బొడ్డు తాడు బంగారమే!

పుట్టిన బిడ్డ కలకాలం ఆరోగ్యంగా ఉండాలి. కాబోయే ప్రతి తల్లి తపన ఇదే. భవిష్యత్తులో ఏదైనా కారణాల వల్ల ఆ బిడ్డలో ఏదైనా అవయవం దెబ్బతింటే? అలాంటప్పుడు ఒకే ఒక కణంతో తన బిడ్డ తాలూకు దెబ్బతిన్న ఏ అవయవాన్నైనా మళ్లీ సృష్టించడం సాధ్యమని తెలిస్తే...? ఆ అమ్మ కణాన్ని ఎంతో జాగ్రత్తగా దాస్తుంది. ఎంత జాగ్రత్తగానంటే ఒడిలోని బిడ్డ అంతటి పదిలంగా! ఆ కణం మరెక్కడో లేదు. తన బిడ్డకు ఆహారాన్ని అందించే తన బొడ్డుతాడులోనే! ఆ కణాలనే మూలకణాలంటారు. ఆ మూలకణాన్ని దాచి ఉంచితే చాలు... మున్ముందు బిడ్డ శరీరానికి చెందిన ఏ అవయవాన్నైనా పునరుత్పత్తి చేయగలగడం సాధ్యం. అందుకే దాన్ని దాచుకోవడం ఎంతో అవసరం. కేవలం ఒక్క ప్రసవ సమయంలో మాత్రమే సాధ్యమయ్యే బొడ్డుతాడు సేకరణపై కాబోయే తల్లిదండ్రులకు అవగాహన కల్పించడం కోసమే ఈ కథనం.  అనగనగా ఒక తాడు. నిజానికి అది ఒక మ్యాజిక్ తాడు. మీకు తెలుసా? ఆ తాడుతో భవిష్యత్తులో బిడ్డకు వచ్చే ఏ రోగాన్నైనా కట్టిపడేయడం చాలా సులభం. అది ఏమిటో తెలుసుకోవాలని ఉందా? అది తల్లి నుంచి బిడ్డకు ఆహారం అందించే బొడ్డుతాడు!  బొడ్డుతాడుకు అంత ప్రాధాన్యతా...?  అవును. తల్లి నుంచి బిడ్డకు ఆహారాన్ని అందించేందుకు బొడ్డుతాడు ఉపయోగపడుతుందన్నది తెలిసిన విషయమే. నిన్నమొన్నటి వరకూ బిడ్డ పుట్టగానే తల్లినుంచి బిడ్డను వేరు చేసేందుకు ఆ బొడ్డుతాడును కోసి పారేసేవారు. కానీ... ఆ బొడ్డుతాడులో కొన్ని కణాలుంటాయి. ఆ కణాలు కేవలం బొడ్డుతాడులోని రక్తంలోనే ఉంటాయి. వాటినే ‘హెమటోపాయినిక్ సెల్స్’ అంటారు. తెలుగులో చెప్పాలంటే ‘మూల కణాలు’. తల్లిలోని బొడ్డుతాడుతోపాటు గర్భాశయంలోని ద్రవంలో ఈ కణాలు ఉన్నప్పటికీ 98శాతం బొడ్డుతాడులోని రక్తంలోనే ఉంటాయి.  మూలకణాలకు ఆ పేరెందుకు..? మూలకణాలకు ఆ పేరెందుకు వచ్చిందో తెలుసుకునే ముందు మన శరీరంలోని ఒక అవయవం గురించి తెలుసుకుందాం. ఏదైనా ప్రమాదం వల్ల దెబ్బతిన్నా లేదా తెగిపోయినా మళ్లీ దాని మునుపటి రూపానికి వచ్చే శక్తి శరీరంలోని ఏ అవయవానికీ లేదు... ఒక్క కాలేయానికి తప్ప. ఎందుకంటే కాలేయంలోని కొంతభాగాన్ని తొలగించినా మునుపటిలా పెరగగలదు. అదేలాంటి శక్తి మిగతా అవయవాలకూ ఉంటే ఎంత బాగుండేది! ఇది ఊహ. కానీ... నేరుగా ఇది సాధ్యం కాకపోయినా... పరోక్షంగా ఇలా జరిగేందుకు ఆస్కారం ఇచ్చేవే మూలకణాలు. ఈ మూలకణమే ఆయా అవయవాల్లోకి ప్రవేశపెడితే... చర్మ కణంగా, ఎముకకణంగా, కండరంలా, మూలుగ కణంలా... ఇలా ఏ కణంగానైనా మారగలుగుతుంది. అందుకే వీటిని ‘మూల’ కణాలని పిలిచారు.  ఏం చేస్తాయి? ఎలా ఉపయోగపడతాయి?  మన శరీరంలోని ఏదైనా అవయవం చెడిపోతే దాన్ని మార్చితే తప్ప రోగి బతకని పరిస్థితి ఏర్పడిందనుకోండి. కాని చాలాసార్లు అవి దొరికేందుకు అవకాశం ఉండదు. ఉదాహరణకు మూత్రపిండాలు చెడిపోయిన వారి విషయాన్ని పరిశీలిద్దాం. రోజు విడిచి రోజు డయాలసిస్ చేయించుకుంటే తప్ప రోగి బతకరు. కానీ అలా చేయించుకోవడం ఎంతో ఖర్చుతో కూడినపని. ఒకేసారి ఎలాగోలా మూత్రపిండాల మార్పిడి చేయించుకుందాం అనుకుంటే... అవి కావలసిన రోగులకు అవసరమైనన్ని మూత్రపిండాలిచ్చే దాతలు ఉండకపోవచ్చు. ఫలితంగా ప్రాణం కాపాడుకోవడానికి ఎంతటి అనుచిత చర్యలకైనా పాల్పడేవారూ, నైతిక విలువలకు తిలోదకాలిచ్చి కిడ్నీలతో వ్యాపారం చేసేవారు పెచ్చుమీరిపోయారు. ఒకవేళ కిడ్నీ చెడిపోతే కేవలం ఈ కణాలను ఉపయోగించి మళ్లీ మునుపటిలా కిడ్నీని మార్చగలిగితే! ఇక ఇలాంటి అనైతిక అనర్థాలకు తావే ఉండదు కదా! ఇదే పరిస్థితి ఏ అవయవానికైనా వర్తిస్తుంది. అందుకు ఆస్కారం ఇచ్చేదే మూలకణం. కాబట్టి దాన్ని నిలువచేసుకుని కాపాడుకోవడం ఇప్పుడు మనందరి విధి.  అవగాహన ఏదీ...?  బ్యాంకులో డబ్బుదాచుకుని అవసరమైనప్పుడు తీసి వాడుకున్నట్లుగా... ఈ మూలకణాలనూ సంబంధిత బ్యాంకులో దాచుకుని భవిష్యత్తులో ఏదైనా అవయవం దెబ్బతిన్నప్పుడో లేదా క్యాన్సర్ వంటి వ్యాధులు వచ్చినప్పుడో వాడుకోవచ్చు. కానీ ఇప్పటికీ దీనిగురించి సాధారణ ప్రజల్లో అవగాహన లేకపోవడం వల్ల ఇంతటి విలువైన బొడ్డుతాడును చాలామంది మునపటిలాగే పారేస్తున్నారు.  ఇకనైనా జాగ్రత్తపడదాం... బొడ్డుతాడు నుంచి సేకరించిన ఈ మూలకణాలను జాగ్రత్తగా దాచుకుంటే మున్ముందు అవయవాలు దెబ్బతిన్నప్పుడు మాత్రమే కాదు... ఒకవేళ రక్తానికి సంబంధించిన వ్యాధులు వచ్చినా లేదా ఇప్పటి వరకూ చికిత్స సాధ్యం కాదని భావిస్తూ ఉన్న జన్యుసంబంధమైన వ్యాధులు వచ్చినా ఈ మూలకణాలతో సులువుగా చికిత్స చేయవచ్చు. అందుకే మీ మొదటిబిడ్డ సమయంలో వీటిని సేకరించలేదా? ఇప్పుడు మీరు రెండో బిడ్డకు ప్లాన్ చేసుకునే దశలో ఉన్నారా? నష్టపోయిందేమీ లేదు... ఇప్పుడు మీ రెండోబిడ్డనుంచి సేకరించిన కణాలే... మీ రెండోబిడ్డతో పాటు, మొదటిబిడ్డకు కూడా ఉపయోగపడతాయి. కాబట్టి వాటిని సేకరించి బ్యాంకులో దాచుకుని మీ బిడ్డలకు రక్షణ కల్పించుకోవచ్చు.  సేకరణ ఎలా..? దాచిపెట్టడం ఎలా...?  ప్రసవం జరగగానే బొడ్డుతాడు నుంచి రక్తాన్ని సేకరించి వాటిని (ఆ శాంపుల్స్) మైనస్ 196 డిగ్రీల ఉష్ణోగ్రత ఉన్న లిక్విడ్ నైట్రోజన్ బ్యాంకులో భద్రపరుస్తారు. దేశంలోని పెద్ద ప్రధాన నగరాల్లోలాగే ఇప్పుడు హైదరాబాద్‌లోనూ ఈ బ్యాంకులు అందుబాటులో ఉన్నాయి. అందుకే మీకు ప్రసవం జరిగేలా ప్లాన్ చేసుకున్నచోట ఉన్న డాక్టర్‌ను కోరితే (నేరుగా బ్యాంకువారినే కోరవచ్చు) వారు... ఈ మూలకణ బ్యాంకు వారికి సమాచారం పంపుతారు. అప్పుడు బ్యాంకు నుంచి వచ్చిన ప్రతినిధులు బొడ్డుతాడునూ, బొడ్డుతాడు నుంచి రక్తాన్నీ సేకరించి తీసుకుని వెళ్లి బ్యాంకులో భద్రపరుస్తారు. ఒకవేళ దగ్గర్లోని ఏ ఊరిలో ప్రసవం జరిగినా... ఆరేడు గంటలలోపు హైదరాబాద్‌కు శాంపుల్‌ను చేర్చగలిగితే చాలా మంచిది. ప్రసవం జరిగిన ఆరేడు గంటల లోపు శాంపుల్‌ను తప్పనిసరిగా లిక్విడ్ నైట్రోజన్‌లో భద్రపరచాల్సిందే. ఒకవేళ అలా చేర్చలేకపోతే ప్రతి మూడు గంటలకు శాంపుల్‌లోని 18 శాతం శాశ్వతంగా దెబ్బతినిపోతూ ఉంటుంది. కాబట్టి బొడ్డుతాడు నుంచి సేకరించిన రక్తం శాంపుల్‌ను ఆరేడు గంటల లోపు తప్పనిసరిగా బ్యాంకుకు చేర్చాల్సిందే.  ఎంత ఖర్చవుతుంది...?  అది ఆయా బ్యాంకు వారిచ్చే సేవలపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ఉదాహరణకు హైదరాబాద్‌లో ఉన్న ట్రాన్-స్ సెల్ బయలాజిక్స్ సంస్థ బొడ్డుతాడు నుంచి సేకరించిన రక్తం వరకే తమ బ్యాంకులో 21 ఏళ్ల పాటు నిల్వ ఉంచడానికి రూ. 75,000 వసూలు చేస్తుంది. అలాగే రక్తంతో పాటు, బొడ్డు తాడునూ 21 ఏళ్లపాటు నిల్వచేయాలంటే రూ. 90,000 ఖర్చవుతాయి. ఇక బొడ్డుతాడు, రక్తం నిల్వతో పాటు కోటి మూలకణాలను ప్రాసెస్ చేయడానికి రూ. లక్షా ఇరవై ఐదు వేలు ఖర్చవుతాయి. ఇవి మనం బ్యాంకులో ఉంచినందుకు చెల్లించాల్సిన మొత్తం. ఇక మరి మన అవసరానికి కణాలను బ్యాంకు నుంచి తిరిగి తీసుకోవాలంటే...? ఒక కిలో బరువున్న ఏదైనా అవయవాన్ని మళ్లీ మునపటిలా చేయాలంటే పదిలక్షల మూలకణాలు అవసరం. ఈ పదిలక్షల మూలకణాల తయారీ వారి పరిశోధన కేంద్రంలోనే తయారు చేయాల్సి ఉంటుంది. ఇలా తయారుచేసి ఇచ్చినందుకుగాను ప్రతి మిలియన్ కణాలకు ప్రస్తుతం రెండువేలు వసూలు చేస్తున్నారు.  అంత ఖర్చును భరించలేనివారైతే...?  మీకు మూలకణాలను నిల్వ చేసుకోవచ్చనే అంశంపై అవగాహన ఉన్నా... ప్రస్తుతం నిల్వ చేసుకునేందుకు రూ. 75,000 ఖర్చును భరించలేనివారైతే? అప్పుడు కూడా బ్యాంకులో మీ బొడ్డుతాడు నూ, అందులోంచి తీసిన రక్తాన్నీ నిల్వ చేసుకోవచ్చు. అయితే కొన్ని నిబంధనల మేరకు ఆ నిల్వ చేయడం జరుగుతుంటుంది.  బ్యాంకుతో ఇతరులకూ ప్రయోజనమా? అవును. అయితే జన్యుపరంగా చూస్తే ఆయా కుటుంబ సభ్యులకు వెంటనే ఉపయోగపడే మూలకణాలు ఇతరులకూ సూట్ అవుతాయా అన్నది తెలుసుకోవాలంటే ‘హ్యూమన్ ల్యూకోసైట్ యాంటిజెన్’ అనే ఒక పరీక్ష చేయించాల్సి ఉంటుంది. ఈ పరీక్షలో 60 శాతం మ్యాచ్ అయితే ఆ మూల కణాలు... మ్యాచ్ అయిన వారికీ పనికి వస్తాయి. అలా ఇతరులకూ ఇవి ఉపయోగపడే అవకాశం ఉంది. అందుకే ఇప్పుడు ప్రతివారూ మూలకణాలను గురించి తెలుసుకుని, వాటిని దాచుకోవాల్సిన అవసరం ఎంతైనా ఉంది.  ఏయే వ్యాధులకు ఉపయోగం...?  ప్రస్తుతం పలురకాల క్యాన్సర్ల (ల్యుకేమియా) చికిత్సకు ఈ మూలకణాలు ఉపయోపడుతున్నాయి. వాటితో పాటు భవిష్యత్తులో గుండె కణజాల రిపేర్లకు, వెన్నుపూసకు అయ్యే గాయాలకు, పార్కిన్‌సన్ వ్యాధి చికిత్సకూ ఇవి ఉపయోగపడతాయి. అంతేకాదు... మల్టిపుల్ మైలోమా, డయాబెటిస్, బీటా థలసేమియా, మేజర్ ఆస్టియోపోరోసిస్, అనేకరకాల జన్యుసంబంధమైన వ్యాధు ల చికిత్సకు ఇవి ఉపయోగపడతాయి. అంతేకాదు... హెచ్‌ఐవీ చికిత్సకు సైతం ఉపయోగపడతాయి. దీనితో పాటు మనలో ఏదైనా అవయవం దెబ్బతింటే వాటిని పూర్తిగా మునపటిలా చేసే ప్రక్రియలో సహాయపడగల శక్తి ఈ మూలకణాలకే ఉందని తెలిసింది. ప్రస్తుతం జరుగుతున్న ఈ పరిశోధనలు సత్ఫలితాలిస్తే... భవిష్యత్తులో అవయవం కోల్పోవడం వల్ల అవకరం వచ్చినవారే ఉండరంటే అది అతిశయోక్తి కాబోదు.

గర్భం దాల్చిన నాటి నుంచి తీసుకోవలసిన జాగ్రత్తలు...

క్రమం తప్పకుండా డాక్టర్ చెకప్: బిడ్డ పుట్టక ముందు నుంచి మొదలుపెట్టి... నెల తప్పడంతో మొదలైన గర్భధారణ నాటి నుంచి 40 వారాల వరకు క్రమం తప్పకుండా డాక్టర్‌ను సందర్శిస్తుండాలి. గర్భధారణ జరిగాక మొదటి ఏడునెలల్లో ప్రతినెలా క్రమం తప్పకుండా డాక్టర్‌ను కలవాలి. ఏడోనెల నుంచి తొమ్మిదో నెల వరకు ప్రతినెలలో రెండుసార్లు, తొమ్మిదోనెల నుంచి ప్రసవం వరకు ప్రతివారం డాక్టర్‌ను సంప్రదిస్తూ ఉండాలి.  గర్భవతికి హైబీపీ, డయాబెటిస్ వంటి సమస్యలు ఉంటే పైన పేర్కొన్న కాల వ్యవధిలోపే డాక్టర్ సలహా మేరకు వైద్య సందర్శనలు జరగాలి. డాక్టర్‌ను సందర్శించిన ప్రతిసారీ గర్భధారణ సమయంలో పెరుగుతున్న బరువు (మెటర్నల్ వెయిట్ గెయిన్), బీపీ, శరీరంలోంచి కోల్పోయే ప్రోటీన్లను తెలుసుకునేందుకు మూత్రపరీక్షలు తప్పక చేయించాలి. వీటికి తోడు గర్భవతిలో నెలకొన్న ప్రత్యేక పరిస్థితులను దృష్టిలో ఉంచుకొని డాక్టర్ సూచించే ఇతర పరీక్షలు, బిడ్డ ఎదుగుదలను పరిశీలించేందుకు వీలుగా చేసే ‘యుటిరైన్ సైజ్’ పరీక్షను చేయించుకోవాలి.  అదనంగా తీసుకోవలసిన ఫుడ్‌సప్లిమెంట్లు: అన్ని సూక్ష్మపోషకాలూ, విటమిన్లు, మినరల్స్ అందేలా పోషకాహారంలో తాజాపండ్లు, ఆకుకూరలు, పాల ఉత్పాదనలు తీసుకోవాలి. గర్భధారణ సమయంలో కొన్ని విటమిన్లు, మినరల్స్ అదనంగా అవసరమవుతాయి. అయితే ఈ విటమిన్లు, మినరల్స్ స్వాభావికంగానే లభ్యమైతే అది మేలు. ఒకవేళ అలా జరగకపోతే కాబోయే తల్లికి విటమిన్ సప్లిమెంట్స్ ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది. ఉదాహరణకు కాబోయే తల్లి తన బిడ్డకు పుష్కలంగా పాలు పట్టాలంటే ప్రతిరోజూ 10 మైక్రోగ్రాముల విటమిన్ డి అందాలి.  మొదటి మూడు నెలలూ ఫోలిక్ యాసిడ్ తీసుకోవాలి. దీనివల్ల పుట్టబోయే బిడ్డలో వెన్నెముకకు సంబంధించిన లోపాలను నివారించవచ్చు. ఫోలిక్ యాసిడ్ అందకపోవడం వల్ల వచ్చే వెన్నె ముక సంబంధ లోపాలు ఉన్న కండిషన్‌ను ‘స్పైనా బైఫిడా’ అంటారు. ఈ కండిషన్ వల్ల బిడ్డ పురిట్లోనే చనిపోయే అవకాశం ఉంది. ఒకవేళ బతికితే శారీరక వైకల్యాలు వచ్చే ప్రమాదం ఉంది. ఫోలిక్ యాసిడ్ అన్నది ఆకుకూరలు, దంపుడు బియ్యం వంటి వాటితో సమకూరతాయి. ‘విటమిన్-ఏ’ సప్లిమెంట్లు వద్దు: గర్భధారణ సమయంలో విటమిన్-ఏ సప్లిమెంట్లు ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ తీసుకోకూడదు. అది కడుపులోని బిడ్డకు హాని చేయవచ్చని గట్టిగా గుర్తుంచుకోండి.

చిన్న పేగు... పెద్ద విధులు

చిన్నపేగు పేరుకు మాత్రమే చిన్న. కానీ దాని బాధ్యతలు మాత్రం చాలా కీలకం. మనకు కావలసిన ఆహారం అంతా అదే జీర్ణం చేయడమే కాదు... ఒంటికి పట్టేలా చేస్తుంది. పేరుకు అది చిన్న పేగే అయినా దాని పొడవు 20 అడుగులకు పైమాటే! పైగా జీర్ణవ్యవస్థ మొత్తానికి అదే పొడవైన భాగం. ఇటీవల ఢిల్లీలో రేప్‌కు గురైన మహిళకు అంతర్గత అవయవాల్లో దెబ్బతిన్న మిగతా భాగాలన్నింటినీ ఎలాగోలా పనిచేయించగలిగినా పేగులు తొలగించాల్సి రావడం వల్ల ఎంతో నష్టం జరిగింది. అలాంటి చిన్నపేగుల పనితీరును, వాటి ప్రాధాన్యాన్ని తెలుసుకుందాం.  చిన్నపేగులో ముఖ్యంగా మూడు ప్రధాన భాగాలుంటాయి. అవి... డియోడినమ్, జిజినమ్, ఇలియమ్.  పూర్తిగా పెరిగిన వ్యక్తి తాలూకు చిన్నపేగుల సరాసరి పొడవు 6.9 మీటర్లు (22 అడుగుల 6 అంగుళాలు) ఉంటుంది. అదే మహిళల్లో అయితే దీని సగటు పొడవు 7.1 మీటర్లు ఉంటుంది. (ఉజ్జాయింపుగా 23 అడుగుల 4 అంగుళాలు). మనుషుల ఒడ్డూ పొడవుల్లోలాగే దీని పొడవుల్లోనూ తేడాలుంటాయి. అంటే వీటి పొడవు రేంజ్... 4.6 మీటర్ల (15 అడుగుల) నుంచి 9.8 మీటర్ల (32 అడుగుల) వరకు ఉండవచ్చు.  చిన్నపేగు బాధ్యతలు... మనలో జీర్ణం అయిన ఆహారం తాలూకు పోషకాలను ఒంటికి పట్టేలా చేసే ప్రధాన బాధ్యత చిన్నపేగులదే. జీర్ణవ్యవస్థలో చిన్నచిన్న ముక్కలుగా జీర్ణమైన ఆహారం కాస్తా చిన్నపేగుల్లోకి వచ్చేసరికి దాదాపు ద్రవపదార్థంలా మారి వాటిలోనుంచి ప్రవహిస్తూ ఉంటుంది. ఈ ద్రవం చిన్నపేగుల లోపలి ఉపరితలంలో ఉండే సన్నటి రక్తనాళాల ద్వారా ఆహారంలోని పోషకాలన్నీ శరీరంలోకి శోషితం కావడం (ఇంకిపోవడం) జరుగుతుంది.  ఈ శోషితమయ్యే భాగాన్ని పెంచడం కోసం చిన్నపేగుల లోపలి భాగాలు నున్నగా కాకుండా... ఎన్నో ముడుతలు పడ్డట్లుగా ఉంటుంది. చిన్నపేగుల నుంచి జీర్ణమైన ఆహారం, నీరు, విటమిన్లు, లవణాలు, కొవ్వులు, మనం తిన్న మందులు... ఇవన్నీ శరీరంలోకి మనం ఆహారం తీసుకున్న మూడు నుంచి ఆరుగంటల వ్యవధిలో కలుస్తాయన్నమాట. మనం తాగిన నీటిని కూడా చిన్నపేగులు శరీరానికి అందజేస్తాయి.  సాధారణంగా ప్రతిరోజూ తొమ్మిది లీటర్ల నీరు చిన్నపేగు ద్వారా బయటకు వెళ్తుంటుంది. మనం నోటినుంచి తీసుకున్న నీటితో పాటు... మనలోని అంతర్గత భాగాలైన పాంక్రియాస్, బైల్‌జూస్ వంటి భాగాల్లో జీవక్రియల కోసం ఉపయోగపడ్డ నీరు కూడా చిన్నపేగుల్లోకి వచ్చి చేరుతుంది. అక్కడ ఒక్క లీటర్ మినహాయించి మిగతాదంతా శరీరంలోకి ఇంకుతుంది. అక్కడ మినహాయించిన ఒక లీటర్ నీరు చిన్న పేగుల నుంచి పెద్దపేగుల్లోకి వెళ్తుంది. పెద్దపేగుల్లోకి వచ్చిన లీటర్ నీటిలో 150 మి.లీ. తప్ప మిగతాదంతా మళ్లీ పెద్దపేగుల ద్వారా శరీరంలోకి ఇంకుతుంది.  ప్రకృతి గొప్పదనం ఇది...  మనశరీరంలో సుమారు 6 మీటర్ల పొడవుండే చిన్నపేగులో చాలా భాగాన్ని తొలగించినా మనిషి మామూలుగానే బతుకుతాడు. ఒకవేళ దీని పొడవు 200 సెం.మీ. కంటే తగ్గినప్పుడు మాత్రమే మనిషి ప్రమాదకరమైన పరిస్థితికి వెళ్తాడు. మూడింట రెండువంతుల భాగాన్ని తొలగించినప్పుడు మనిషికి అందాల్సిన పోషకాలు అందకపోవడం, విరేచనాలు కావడం (పొడవు తగ్గడంతో ఆహారం ఉండాల్సిన ప్రదేశం తగ్గిపోయిన కారణం చేత) వంటి పరిణామాలు చోటు చేసుకుంటాయి. కొన్ని అరుదైన జబ్బుల్లో లేదా ఇన్ఫెక్షన్ వచ్చినప్పుడు... ఒకవేళ చిన్నపేగుల నిడివిలో 90 శాతం తొలగించాల్సి వస్తే అప్పుడు జీవనం కొనసాగించడం కష్టమే. తప్పనిసరిగా చిన్నపేగు మార్పిడి చికిత్స చేయాల్సి ఉంటుంది. చిన్నపేగుల జబ్బుల వల్ల కనిపించే లక్షణాలు  చిన్నపేగులకు వచ్చే వివిధ రుగ్మతల వల్ల కనిపించే లక్షణాల్లో ముఖ్యమైనవి విరేచనాలు, దాని వల్ల కలిగే డీ-హైడ్రేషన్. ఈ కారణంగా శరీరానికి పోషకాలు అందవు. అప్పుడు కిందినుంచి గాలి పోవడం, వాంతులు, తినడం కష్టం కావడం వంటివి కనిపిస్తాయి.  ఇంటస్టినల్ ఫెయిల్యూర్ అంటే...  చిన్నపేగుల్లో ఆహారాన్ని ఇంకింపజేసుకునే శక్తి క్షీణించడాన్ని ఇంటస్టినల్ ఫెయిల్యూర్ అంటారు. ఇది పిల్లల్లో సాధారణంగా కనిపించే గట్ సిండ్రోమ్ అనే పుట్టుకతో వచ్చే జబ్బుల్లో కనిపిస్తుంది. ఈ రుగ్మత వల్ల ఆహారం జీర్ణం కాదు. కొందరు పెద్దల్లో సర్జరీ తర్వాత చిన్నపేగులకు ఆహారాన్ని శోషింపజేసుకునే శక్తి క్షిణించే అవకాశాలున్నాయి.  చిన్నపేగు మార్పిడి, దాని ఉపయోగాలు  కొన్నిసార్లు చిన్నపేగు పూర్తిగా తన విధులను నిర్వహించడంలో విఫలం అయితే రోగికి ఆహారాన్ని సెలైన్ ద్వారానే అందించాల్సి ఉంటుంది. అలా సెలైన్ ద్వారా కూడా రోగికి ఆహారాన్ని అందించలేని పరిస్థితుల్లో రోగి తనంతట తానే ఆహారాన్ని తీసుకుని అరిగించుకునేందుకు చిన్నపేగు మార్పిడి శస్త్రచికిత్స నిర్వహించాల్సి ఉంటుంది.

కాబోయే తల్లులూ! - పాటించండీ సూచనలు

మాతృత్వం ఒక అద్భుతమైన అనుభవమే అయినప్పటికీ... బిడ్డ కడుపున పడిన నాటి నుంచి కాబోయే తల్లి ఎన్నో ఒత్తిళ్లకు లోనవుతుంటుంది. ఆ ఒత్తిళ్లు తన ఆరోగ్యం పరంగానూ, తన కడుపులోని బిడ్డ ఆరోగ్యపరంగానూ ఆమెపై పనిచేస్తుంటాయి. ఇకపై తాను కాబోయే తల్లిని అనుకున్న నాటి నుంచే ఆమె బాధ్యతలన్నీ రెట్టింపు అవుతాయి. తల్లీ బిడ్డా... ఈ ఇద్దరి కోసం తల్లే తినాలి. ఈ ఇద్దరి క్షేమం కోసం తల్లే మందులు వాడాలి. ఈ ఇద్దరి భవిష్యత్తు కోసం తల్లే అప్రమత్తంగా ఉండాలి. అందుకే మాతృమూర్తికి లోకం అత్యంత ఉన్నత స్థానం ఇస్తుంది. ఆ అద్భుతమైన అనుభవాన్ని అందంగా, ఆనందంగా, ఆహ్లాదకరంగా మలచుకోవాలంటే కాబోయే తల్లి చేయాల్సిన కార్యకలాపాలపై అవగాహన కోసమే... ఈ ప్రత్యేక కథనం.  కాబోయే తల్లి బిడ్డను ప్లాన్ చేసుకున్న నాటినుంచే వైద్యపరమైన జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి. ఈ జాగ్రత్తలు... బిడ్డ పుట్టక ముందు నుంచి మొదలుపెట్టి బిడ్డ కడుపులో ఉన్నప్పుడూ... బిడ్డ పుట్టాక ... ఇలా దాదాపు ఒక రెండు నుంచి రెండున్నరఏళ్ల దీర్ఘకాలంపాటు ఈ అప్రమత్తత సాగుతుందని గుర్తుంచుకోవాలి.  తల్లి వైద్య పరిస్థితిని గుర్తించడం... గర్భధారణకు ప్లాన్ చేసుకోవడానికి ముందుగా ఒకసారి కాబోయే తల్లిదండ్రులు డాక్టర్‌ను సంప్రదించాలి. అంతకు మునుపే తాము ఏవైనా మందులు వాడుతున్నామా అన్న విషయాలను డాక్టర్‌కు చెప్పాలి. కాబోయే తల్లి ఏదైనా జబ్బు కోసం మందులను వాడుతుంటే అవి పుట్టబోయే బిడ్డ ఆరోగ్యానికి హానికరం కావచ్చు. ఉదాహరణకు గుండెజబ్బుల కోసం వాడే కొన్ని మందులు గర్భధారణ సమయంలో కాబోయే మాతృమూర్తికి సరిపడినా వాటివల్ల బిడ్డకు హాని జరగవచ్చు.  అలాగని బిడ్డకు ప్రమాదకరమనే నిర్ణయాన్ని తామే తీసుకుని తమంతట తామే మందులు మానేస్తే అది కాబోయే తల్లికి మరింత హాని చేకూర్చవచ్చు. ఇక థైరాయిడ్, హైబీపీ, డయాబెటిస్, ఆర్థరైటిస్, ఫిట్స్ వంటి జబ్బులకోసం వాడే మందులను గర్భవతిగా ఉన్న సమయంలో వారికి (అంటే తల్లికీ, బిడ్డకూ ఇద్దరికీ) పూర్తిగా సురక్షితమైనవే వాడాలి. అవి సురక్షితమైనవని తెలియాలంటే వైద్యుల పర్యవేక్షణలోనే వాడాలి. ఎందుకంటే గర్భం రాకముందు పై జబ్బుల కోసం వాడే మందులను గర్భం వచ్చాక తప్పనిసరిగా మార్చాల్సి ఉంటుంది. ఒకవేళ పై మందులు వాడుతూనే గర్భం కోసం ప్లాన్ చేసుకున్నప్పుడు... కాబోయే తల్లికి గర్భం వచ్చిందన్న విషయమే రెండోమాసం వరకు (మొదటి నెల గడిచేవరకు) తెలియకపోవచ్చు. అందుకే ప్రీ-మెడికల్ హిస్టరీని డాక్టర్‌కు తప్పనిసరిగా చెప్పాలి.  పరీక్షలెందుకు... ఏయే పరీక్షలు అవసరం  తనకు అత్యంత ఆరోగ్యకరమైన బిడ్డ పుట్టాలని కాబోయే ప్రతి తల్లీ కోరుకుంటుంది. అయితే కొంతమంది విషయంలో బిడ్డలో జన్యుపరంగా (జెనెటిక్ డిజార్డర్స్) లేదా పుట్టుకతోనే (కంజెనిటల్ డిసీజెస్) కొన్ని వ్యాధులు వచ్చే అవకాశం ఉంటుంది. వీటి కారణంగా ప్రతి 1000 ప్రసవాల్లోనూ 25 నుంచి 60 మంది శిశువులు మృతిచెందుతున్నారు కూడా. ఇలా ఒక సమూహంలో ఇంత ఎక్కువగా శిశు మరణాలు ఉన్నప్పుడు అక్కడి సామాజిక నేపథ్యం, సంస్కృతిలోని అపాయకరమైన అంశాలను పరిశీలించి వాటిని నివారించుకోవాలి. ఉదాహరణకు రక్తసంబంధం ఉన్న బంధువుల మధ్యే వివాహాలు జరుగుతూ, బిడ్డ రూపు దాల్చే ప్రక్రియలో కొన్ని అవకరాలు రావడం, ఫలితంగా శారీరక వైకల్యాలు ఏర్పడటం, కొందరిలో మానసికమైన ఎదుగుదల లోపించి, బుద్ధిమాంద్యం వంటివి కనిపించడం వంటి హానికరమైన ఫలితాలు ఉండవచ్చు. ఇక 35 ఏళ్ల తర్వాత గర్భధారణ జరిగినప్పుడు కూడా ఎన్నోలోపాలు వచ్చేందుకు అవకాశం ఉంటుంది. అందుకే సమయానుకూలంగా జాగ్రత్తలు, పరీక్షలు, మందులు అవసరం. స్క్రీనింగ్ పరీక్షలు...  గర్భధారణ సమయంలో తల్లి తప్పనిసరిగా కొన్నిరకాల స్క్రీనింగ్ పరీక్షలు చేయించుకోవాలి. అది బిడ్డ ఆరోగ్యం గురించిన సమాచారం తెలుసుకునేందుకు ఉపయోగ పడుతుంది. కొన్నిరకాల లోపాల గురించి ముందుగానే తెలుసుకుంటే కడుపులోని పిండానికే చికిత్స చేసి చాలా రకాల వైకల్యాలను నివారించవచ్చు. కొన్ని పరీక్షల ద్వారా పుట్టిన వెంటనే చేయాల్సిన చికిత్సలను తెలుసుకుని, బిడ్డ పుట్టే సమయానికి ఆ ఏర్పాట్లన్నీ చేసుకుంటే అది బిడ్డ దీర్ఘకాలిక ఆరోగ్యానికి మేలు చేస్తుందని తెలుసుకోవాలి.  స్క్రీనింగ్ పరీక్షలు ఎందుకు: కొన్ని స్క్రీనింగ్ పరీక్షలు చేయించాక అవి ఏ మాత్రం ఉపయోగపడని పరీక్షగా కాబోయే తల్లికీ, వారి బంధువులకూ అనిపించవచ్చు. ఉదాహరణకు క్రోమోజోముల లోపాలను తెలుసుకోవడం కోసం చేసే కొన్నిరకాల పరీక్షలతో తల ఎముక పూర్తిగా ఎదగని అనెన్సెఫాలీ అనే కండిషన్ బయటపడవచ్చు. ఇది చాలా కొద్దిమందిలో మాత్రమే కనిపించే అరుదైన కండిషన్. ఒకవేళ బిడ్డకు ఈ కండిషన్ ఉన్నట్లు తెలిస్తే వీలైనంత త్వరగా గర్భస్రావం నిర్ణయాన్ని తీసుకోవాలి. నిర్ణీత గడువు దాటాక విషయం తెలిసినా, కొన్ని చట్టబద్ధమైన చిక్కుల వల్ల గర్భస్రావానికి అవకాశం లేకపోతే అది పెద్దప్రాణానికే గండంగా పరిణమించవచ్చు. దీనికి ఎలాంటి వైద్యచికిత్స అందుబాటులో లేదు.  కొన్ని క్రోమోజోమల్ సమస్యలు ఉన్నప్పుడు పిండం 12 వారాల తర్వాత ఎదిగే అవకాశం చాలా తక్కువ. ఏదైనా కారణం వల్ల 12 వారాల తర్వాత కూడా ఎదిగితే... ఆ బిడ్డ జన్యుపరమైన లోపాలతో పుడుతుంది కాబట్టి బుద్ధిమాంద్యం వస్తుంది. అందుకే డౌన్స్ సిండ్రోమ్ వంటి సమస్యలు ఉన్నాయా, ఇంకేమైనా శారీరక వైకల్యాలు ఉన్నాయా అని తెలుసుకోవడానికి కొన్ని పరీక్షలు చేయించాల్సి ఉంటుంది.  డౌన్స్ సిండ్రోమ్ తెలుసుకోవడానికి పరీక్షలు ద కంబైన్‌డ్ టెస్ట్: కడుపులోని బిడ్డ విడుదల చేసే ప్రోటీన్ల వివరాలను తల్లికి చేసే రక్తపరీక్ష ద్వారా తెలుసుకుంటారు. దానితోపాటు బిడ్డకు న్యూకల్ ట్రాన్స్‌ల్యూయెన్సీ (ఎన్.టీ.) స్కాన్ తీస్తారు. ఈ రెండు పరీక్షలను నిర్వహిస్తారు కాబట్టి దీన్ని కంబైన్‌డ్ టెస్ట్ అంటారు. ఇది ప్రెగ్నెన్సీలోని 11 నుంచి 14వ వారంలోనే చేయాలి.  క్వాడ్రపుల్ పరీక్ష: బిడ్డ విడుదల చేసే నాలుగు ప్రోటీన్లను పరీక్షిస్తారు. అవి... 1.అల్ఫా ఫీటో ప్రోటీన్ 2.హెచ్‌సీజీ, 3. ఈస్ట్రడయల్ 4. ఇన్హిబిన్. ఈ నాలుగు ప్రోటీన్ల నిష్పత్తిని బట్టి బిడ్డకు రిస్క్ ఉన్నదీ లేనిదీ తెలుసుకుంటారు. ఇదిసరిగ్గా ప్రెగ్నెన్సీలోని 15 నుంచి 20వ వారం మధ్యనే చేయాలి. అల్ఫా ప్రోటీన్‌పాళ్లను బట్టి స్పైనల్ లేదా ఎదుగుదల సమస్యలు ఏవైనా ఉన్నాయా అని ముందే పసిగట్టవచ్చు. అయితే స్పైనల్ లోపాలు ఏవైనా ఉంటే వాటిని స్కాన్ ద్వారానే నిర్ధారణ చేయడానికి వీలవుతుంది.  పైన పేర్కొన్న పరీక్షల్లో ఏదైనా పాజిటివ్ వచ్చినంత మాత్రాన బిడ్డకు అవకరం ఉంటుందని చెప్పలేము. అయితే ఇలా పాజిటివ్ వచ్చినప్పుడు మాత్రం 12వ వారంలో అయితే సీవీఎస్ పరీక్షనూ, 16వ వారంలో అయితే ఆమ్నియోసెంటెసిస్ పరీక్షను చేయించి దాన్ని బట్టి మొదట వచ్చింది నిజమైన పాజిటివా లేక తప్పుడు పాజిటివ్ ఫలితమా అన్నది తెలుసుకుని, దాని ప్రకారం అనంతర చర్యలకు ఉపక్రమించాలి.  జెనెటిక్ సోనోగ్రామ్: బిడ్డలో ఏవైనా అవయవ నిర్మాణపరమైన లోపాలు, క్రోమోజోమల్ సమస్యలు ఉంటే తెలుసుకోడానికి జెనెటిక్ సోనోగ్రామ్ పరీక్ష ఉపయోగపడుతుంది. దీనితో బిడ్డలోని అంతర్గత అవయవాలైన గుండె, మెదడు, మూత్రపిండాలు, కాళ్ల్లు-చేతులు, ముఖం, కళ్లు, ఊపిరితిత్తులు, వెన్నెముక, కడుపులోని అవయవాలను తెలుసుకోడానికి ఉపయోగపడుతుంది.  మొదటి బిడ్డకు సమస్య ఉంటే...  దురదృష్టవశాత్తూ ఒకవేళ తొలిచూలు బిడ్డకు ఏవైనా క్రోమోజోమల్ సమస్యలు, మెటబాలిక్ సిండ్రోమ్, జన్యుపరమైన లోపాలు ఉంటే అది రెండో గర్భధారణ సమయంలో ముందస్తు ప్లానింగ్‌కు ఉపయోగపడుతుంది. తొలిచూలు బిడ్డకు చేసే రక్తపరీక్షలతో అతడికి/ఆమెకు వచ్చిన సమస్య ఏమిటన్నది నిర్ధారణ చేస్తే... దాన్నిబట్టి రెండోసారి గర్భధారణ సమయంలో తల్లిదండ్రులకు తప్పనిసరిగా చేయాల్సిన కొన్ని పరీక్షలను నిర్ధారణ చేయవచ్చు. ఆ పరీక్షలను కూడా రెండో గర్భధారణ సమయంలో మొదటి ఐదునెలల్లోపే చేస్తే రెండోబిడ్డకు ఏవైనా సమస్యలు రాబోతున్నాయా అని ముందే తెలుసుకోవచ్చు.  గర్భదశలో పిండానికే చికిత్స అవయవాల్లో లోపాలున్నట్లు తేలితే, కడుపులో పిండదశలో ఉన్నప్పుడే బిడ్డకు చేయాల్సిన చికిత్స లేదా బిడ్డ పుట్టగానే చేయాల్సిన చికిత్సలను నిర్ణయించి వాటిని అందించవచ్చు. కంజెనిటల్ డయాఫ్రాగ్మాటిక్ హెర్నియా లాంటి సమస్యలు ఉంటే పుట్టిన వెంటనే వెంటిలేటర్‌పై ఉంచి శస్త్రచికిత్స చేయాలి. అంటే ఇలాంటి సమస్యలున్నవారు అత్యాధునికమైన శస్త్రచికిత్సకు అవకాశాలున్న చాలా పెద్దసెంటర్లలో ప్రసవం ప్లాన్ చేసుకుని, ఆ వెంటనే బిడ్డ చికిత్సనూ ప్లాన్ చేసుకోవచ్చన్నమాట. కొన్నిసార్లు కొన్ని రకాల సమస్యలకు బిడ్డకు తల్లికడుపులోనే చికిత్స చేయడం ఇప్పుడున్న వైద్య విజ్ఞాన పురోగతితో సాధ్యమే.  గర్భవతుల్లో మార్చాల్సిన మందులు బీపీ కోసం వాడుతున్నవి ఏసీఈ ఇన్హిబిటార్స్ (బీపీ అండ్ మూత్రపిండాల సమస్య కోసం వాడేవి)  కొలెస్ట్రాల్ నియంత్రణ కోసం వాడుతున్నవి  చక్కెరను అదుపు చేయడానికి వాడే కొన్ని రకాలు  గుండెజబ్బులు ఉన్నవారిలో రక్తాన్ని పలుచబార్చేందుకు వాడే కొన్ని రకాలు (ఈ మందులకు బదులు ఇంజెక్షన్లను వాడాలి) వ్యాధినిరోధకశక్తిని తగ్గించేందుకు వాడే ఇమ్యునోసప్రెసెంట్స్  ఆర్థరైటిస్ జబ్బును తగ్గించడానికి ఉపయోగించేవి  ఫిట్స్ కోసం వాడుతున్నవి. (ఒకవేళ గర్భవతికి తగినవి కాకపోతే వాటిని మార్చాల్సి ఉంటుంది)  వ్యాక్సినేషన్ విషయంలో...  గర్భధారణకు ముందు, గర్భధారణ సమయంలో, ఆ తర్వాత ఇవ్వవలసిన వ్యాక్సిన్లు కొన్ని ఉంటాయి. ఏయే సమయాల్లో ఎలాంటి వ్యాక్సిన్లు అవసరమో డాక్టర్‌ను అడగాలి.  చెప్పాల్సిన ఇతర సంగతులు  ప్రెగ్నెన్సీ రాకముందే డాక్టర్‌ను కలిసినప్పుడు తమ జబ్బు విషయం కాకుండా చెప్పాల్సిన ఇతర అంశాలేమిటంటే...  ఇది తొలిచూలా? లేక ఎన్నోసారి గర్భధారణ. గతంలో ఏవైనా అబార్షన్లు జరిగాయా?  గతంలో నెలలు నిండకముందే ప్రసవం జరిగిందా?  మొదటిసారి ప్రసవం తర్వాత బిడ్డలో ఏవైనా జన్యులోపాలు గుర్తించారా?  వంటి అంశాలను చెబితే, తదుపరి గర్భధారణ, ప్రసవం మరింత తేలిగ్గా అయ్యేందుకు అవసరమైన అదనపు జాగ్రత్తలు, పరీక్షలు, మందులను డాక్టర్లు సూచిస్తారు. ఈ వాతావరణాలకు దూరం ప్లీజ్...  కాబోయే తల్లి స్వచ్ఛమైన వాతావరణంలో ఉండటం మంచిది. ఒకవేళ ఏదైనా కారణాల వల్ల (ప్రధానంగా వృత్తిగతమైనవి) ఈ కింద పేర్కొన్న వాతావరణాల్లో ఉంటే ఆరోగ్యకరమైన బిడ్డకోసం వాటి నుంచి దూరంగా ఉండటం మంచిది. అవి...  కృత్రిమంగా తయారుచేసే రసాయనాలు లోహాల కంపెనీలు ఎరువుల కర్మాగారం లేదా నిల్వ ఉంచే ప్రదేశాలు క్రిమిసంహార కాలను నిల్వ ఉంచే ప్రదేశాలు లేదా అవి తయారు చేసే చోట్లు ఎలుకలు, పిల్లుల విసర్జించే చోట్ల పనిచేస్తుండేవారిలో... వారి ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలు కొంతమేర ప్రభావితమయ్యే అవకాశం ఉంటుంది.  బరువు విషయంలో జాగ్రత్త  కాబోయే తల్లి తన బరువు విషయంలో జాగ్రత్తగా ఉండాలి. స్థూలకాయులైన మహిళలు గర్భధారణకోసం ప్లాన్ చేసుకున్నప్పుడు తమ బరువును బట్టి డాక్టర్ సలహా మేరకు అవసరమైన జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి. అంతేకాని షార్ట్‌కట్ ప్రక్రియలను అవలంబించకూడదు.  ముందు నుంచే మాత్రలు... తాను తల్లి కావాలనుకున్న నాటికి కనీసం ఒక నెల ముందు నుంచైనా ఫోలిక్ యాసిడ్ లాంటి కొన్ని టాబ్లెట్లూ తీసుకోవాలి. మన దేశంలోని రుతుస్రావం కనిపించే యుక్తవయస్కులైన యువతుల్లో దాదాపు 85 శాతం మందిలో రక్తహీనత ఉంటుంది. దీనివల్ల గర్భస్రావం అయ్యే అవకాశం ఉంది. అందుకే గర్భవతిని కావాలనుకున్న మహిళ రక్తహీనత లేకుండా చూసుకునేందుకు ఐరన్ ఎక్కువగా ఉండే ఆకుపచ్చటి ఆకుకూరలు, మాంసాహారంలో లివర్, అటుకులు, బెల్లం, నట్స్ వంటివి తీసుకోవాలి. ఇవి తీసుకున్నప్పటికీ ఐరన్ సరిగా సమకూరకపోతే తప్పనిసరిగా ఐరన్ టాబ్లెట్లు లేదా ఇంజెక్షన్స్ తీసుకోవాలి.

వసంతపంచమి

(జనవరి 28న)

సకల విద్యాస్వరూపిణి, సమస్త వాఙ్మయానికీ మూలకారకురాలు, భాష, లిపి, కళలకు అధిదేవత సరస్వతీమాత. పలుకు తేనెల బంగరు తల్లి, వేదాలకు జనయిత్రి, వీణాపుస్తకధారిణి అయిన ఆ తల్లి దయ ఉంటే వెర్రిబాగులవాడు వేదవేదాంగవేత్త అవుతాడు, పరమ మూర్ఖుడు కూడా మహావిద్వాంసుడుగా మారిపోతాడు. అందుకు మహాకవి కాళిదాసే మంచి ఉదాహరణ. ఆమెను తృణీకరిస్తే మహాపండితుడు కూడా వివేకం కోల్పోయి మతిహీనుడై సర్వం పోగొట్టుకుంటాడు. అభ్యసించే విద్య, చేసే వృత్తి, చేపట్టిన పని... ఇలా ప్రతిదానిలోనూ ప్రావీణ్యం సంపాదించాలంటే కృషి, పట్టుదలతోపాటు సరస్వతీదేవి అనుగ్రహమూ అవసరం. అందుకే ఆ చల్లని తల్లి కరుణ కోసం తహతహలాడనివారుండరు. ఆమె ప్రాదుర్భవించిన పరమ పవిత్రమైన మాఘపంచమి పర్వదినాన ఆమెను పుస్తకాది రూపాలలో, విగ్రహంలో ఆవాహన చేసి అర్చన, పూజ, వ్రతోత్సవాలు చేస్తే ఆమె అనుగ్రహం కలుగుతుందని పురాణాలు పేర్కొంటున్నాయి. సరస్వతీ దేవికి తెలుపు రంగు ప్రీతికరం కాబట్టి ఆమెకు తెల్లని పూలు, తెల్లని పట్టువస్త్రాలతో అలంకరించి, పెరుగు, వెన్న, వరిపేలాలు, తెల్లనువ్వుల ఉండలు, చెరకురసం, బెల్లం, తేనె, పాలకోవా, చక్కెర, కొబ్బరికాయ, రేగుపండు వంటి వాటిని నివేదిస్తే ప్రసన్నురాలవుతుందని శాస్త్రోక్తి. సరస్వతి అంటే కేవలం చదువు మాత్రమే కాదు. సంస్కారం, విచక్షణాజ్ఞానం, వినయం, వివేకం, లోకజ్ఞానం, వృత్తి నైపుణ్యం కూడా సరస్వతే! చదువులు నేర్పే గురువులందరూ ఆ తల్లికి ప్రతిరూపాలే! కాబట్టి శారదాదేవి జన్మదినాన ఆమెను పూజించడంతో పాటు వేదపండితులు, గురువులు, విద్యావంతులు, వృత్తి నిపుణులు, సంగీత, నృత్య కళాకారులు... మనకు విద్య గరిపిన గురువుని, వివేకజ్ఞానాన్ని ఇచ్చినవారిని మనకు చేతనైనంతలో సత్కరించడం, చేతకాకపోతే చేతులెత్తి నమస్కరించడం సంస్కారం.

లోలా మాంటెజ్ లౌల్య లావణ్యం

రాలిన మొగ్గలు

ఎవ్వరినైనా ఇట్టే ఆకట్టుకోగల దిట్ట ఆమె. జీవితమంతా అన్వేషణ యాత్రే ఆమెకు. ప్రతి మజిలీలోనూ దుస్సాహస సంబంధమే. అది ఆమెకు ఉన్నతి. అవతలి పురుషుడికి కైవల్య ప్రాప్తి. బతికినన్నాళ్లూ మోహ దాహాలతో కీర్తి, కాసుల వెంట పరిగెత్తి, అలసి సొలసి, చివరకు సన్యాసం తీసుకుందామె. లౌల్యానికి మారుపేరైన ఆమె పేరు... లోలా మాంటెజ్. అందరికీ తెలిసిన పేరు కాదది. కానీ అందరూ తెలుసుకోవాల్సిన కథ ఆమెది. లోలా పుట్టింది 1821 ఫిబ్రవరి 17న ఐర్లాండ్‌లో. అసలు పేరు ఎలీజా రోసన్నా గిల్బర్ట్. తల్లి ఎలిజబెత్ ఆలివర్. తండ్రి ఎన్‌సైన్ ఎడ్వర్డ్ బ్రిటిష్ సైన్యంలో లెఫ్ట్‌నెంట్. లోలా పుట్టిన రెండేళ్లకు సైనిక విధులరీత్యా ఆ కుటుంబం భారతదేశానికి వచ్చింది. కానీ కొన్ని రోజులకే ఎడ్వర్డ్ మరణించాడు - కలరాతో. అప్పటికి లోలాకి మూడేళ్లే. తల్లి ఎలిజబెత్ ఏడాది తిరక్కుండానే మరో లెఫ్ట్‌నెంట్ పాట్రిక్ క్రైజ్‌ని పెళ్లి చేసుకుంది. వీరిద్దరూ లోలాను బాగానే చూసు కునేవారు. అయినా లోలా కొత్త నాన్నతో ఇమడలేకపోయింది. చిన్నపిల్లే అయినా ఎందుకో కొత్తగా ఏర్పడిన ఇంటి వాతా వరణం వింతగా అనిపించింది. క్రమంగా అల్లరిపిల్లయింది. అది ముద్దుగా ఉండే, భరించే చిలిపితనం కాదు. మొండిగా మొరటుగా ఉండే పెంకితనం. అడిగిందల్లా ఇవ్వాల్సిందే. అందరినీ కొట్టడమే. రోజూ గొడవలే. గాలి మార్పు కోసం కలకత్తాకి కూతుర్ని తీసుకొచ్చింది ఎలిజబెత్. ఫలితం లేదు. ఇక లాభం లేదని ఏడేళ్ల లోలాను ఇంగ్లండ్‌లోని సుందర్ లాండ్‌కి పంపించే సింది. అక్కడి స్కూల్లో చేర్పించింది. భరించలేనంత క్రమశిక్షణ. తట్టుకోలేక పోయింది లోలా. ఆమెలో మరింత తిరుగుబాటు తత్త్వం పొడసూపింది. వయసు పెరిగేకొద్దీ తెంపరితనం మరీ ఎక్కువైంది. జైలులాంటి స్కూల్లోంచి పారిపోవా లనుకుంది. థామస్ జేమ్స్ అనే సైనికుడికి సన్నిహితమైంది. 16 యేళ్ల ప్రాయం. అగ్ని కీలల వాంఛలతో దేహం. జేమ్స్‌తో పారి పోయి భారత్ వచ్చింది. రహస్యంగా పెళ్లయ్యింది. కలకత్తాలో కొత్త కాపురం. తెలిసీ తెలియని వయసులో, చిన్నప్పటినుంచీ ప్రేమంటే ఏమిటో తెలీని మనసుతో ఆమె ఎన్ని కలలు కన్నదో. మొగుడంటే స్వర్గద్వారపు ముత్యాల వాకిలిలోంచి లోలోపలకు మోసుకెళ్లి, తాదాత్మ్యతామృతంలో ముంచెత్తే మొన గాడని ఊహించుకుంది. తన దేహాన్ని, మనసుని, హృదయాన్ని, ఆత్మని ఏక కాలంలో బంధించి ఉంచగల మంత్ర గాడని అనుకుంది. కొన్నాళ్లకే అది భ్రమ అని తేలిపోయింది. పూలరేకుని ముద్దాడి నంత మృదువుగా, గువ్వ పిల్లని పొదివి పుచ్చుకున్నంత లలితంగా, తేనె ధారని ఆస్వాదించినంత మార్దవంగా స్త్రీని చూసుకోవడం ఈ పురుషుడికెన్నటికీ రాదని ఆమెకు అర్థమైపోయింది. తాగొచ్చి కొట్టే జేమ్స్ భర్త కాడని నిర్ధారించుకుంది. అసలు మగాళ్ల లోకం పైనే తిరుగుబాటు బావుటా ఎగరేయా లనుకుంది. 1843లో భర్తను వదిలి భారత్ నుంచి ఇంగ్లండ్ వెళ్లిపోయింది లోలా. తనకెవ్వరూ లేరు. సాదాసీదాగా బతక్కూడదు. కరెన్సీ కట్టల మధ్య ఈదాలి. చుట్టూ పరివార జనం ఉండాలి. సెలబ్రిటీ అవ్వాలి. వేలల్లో లక్షల్లో అభిమాన సందోహం సాగాలి. అదీ ఆమె కోరిక. లండన్‌లోని స్థానిక డ్యాన్సు కంపెనీల్లో చేరింది. నాట్యం రాదు. నటన అంత కన్నా రాదు. అయినా వచ్చని అబద్ధ మాడింది. ఆడక తప్పదు. ప్రతిభ ఉన్నవాడు పని చేసుకుంటూ ఉంటాడు. మరి లేనివాడు? హడావిడి చేస్తాడు. ఆమె అదే చేసింది. మగాళ్లతో చనువుగా ఉండేది. మిగిలిన వారితో కలిసిపోయేది. అలా ఆ కంపెనీల్లో కీలక పాత్రలు పొందే నటి అయ్యింది. అలా ఓసారి 1848లో లోలాకు బంగారం లాంటి అవకాశం వచ్చింది. షేక్‌స్పియర్ ‘మాక్‌బెత్’ నాటక ప్రదర్శనలో. అదీ ఆనాటి నటుడు చార్లెస్ జాన్ కీన్‌తో కలిసి నటించే రోజు. అందునా సాక్షాత్తూ విక్టోరియా మహారాణి సమక్షంలో! లోలా జాతకాన్ని మార్చేసే సంఘటన అది. అవును మార్చేసింది... ఎటొచ్చీ పాతాళానికి! త్రిపురనేని గోపీచంద్ రచించిన ‘మెరుపుల మరకలు’ నవలలోని ఉషారాణి పాత్రతో పోల్చవచ్చు లోలా మాంటెజ్‌ని. ఉచ్చ నీచ అంతస్థుల్ని, ఉత్తిష్టము పతితము అనే మెట్లను, పాకుడు రాళ్లను ఎక్కుతూ దిగుతూ పడిపోతూ సాగిన లోలా... ఎవరో తెలియక్కర్లేదు. ఏం చెబుతోందో అర్థం చేసుకుంటే చాలు. ఆ రోజు ప్రదర్శన ప్రారంభానికి అన్ని ఏర్పాట్లూ అయ్యాయి. వేలల్లో జనం. అందరూ సంపన్నులే. మహారాణికై ఎదురుచూపులు. హాలులో దీపాలకాంతి కాస్త తగ్గుతూండగా దేదీప్యమానంగా ధవళ కాంతులతో వజ్రాల తాపడం పెట్టిన దుస్తులతో మెరిసిపోతూ మహారాణి నడుచుకుంటూ వచ్చింది. సింహాసనంపై కూచుంది. ఇక ప్రదర్శన ప్రారంభమవ డమే తరువాయి. అంతలో రంగస్థలం నుంచి తెరను తొలగించుకుంటూ ఓ అందాల భామ. సొగసైన నడకతో వయ్యారంగా వజ్రాల్లాంటి జిగేల్ జిగేల్‌మనే దుస్తులతో, కట్టలు ఒరుసుకుని విరిగిపడుతున్న సముద్రం లాంటి సౌందర్యంతో మహారాణి వైపు నడుస్తూ వచ్చింది. నువ్వా నేనా అన్నట్టుగా! ఆమె ఎవరో కాదు... లోలా మాంటెజ్. అలా చేస్తే... ఒక్క దెబ్బతో రాత్రికి రాత్రి సెలబ్రిటీ అయిపోవచ్చని ఆశపడింది. కాని రాణికి చిర్రెత్తుకొచ్చింది. ప్రదర్శన రద్దయింది. లోలా జాతకం సెకన్లలో మారిపోయింది. ఆ దెబ్బతో ప్యారిస్‌కి పారిపోవాల్సి వచ్చింది. ఇప్పుడు ప్యారిస్‌లో తన ప్రతాపం చూపాలి. ఎలా? ఆలోచించింది లోలా. స్థానికంగా బాగా సంపద, పలుకుబడి కలిగిన వ్యక్తి ఎవరాని ఆరా తీసింది. అలెగ్జాండర్ డుజారియర్ అనే మీడియా అధినేత అని తెలిసింది. అతణ్ని కలవడం ఎలా? అతని అలవాట్లేమిటో రహస్యంగా తెలుసుకుంది. రోజూ ఉదయం అలెగ్జాండర్ ప్యారిస్‌కు దూరంగా మైదానాల్లో గుర్రపు స్వారీ చేస్తాడు. లోలా వెంటనే గుర్రపు స్వారీ నేర్చు కుంది. ఆ మైదానాలకు పయనమైంది. అతని దృష్టిని ఆకర్షించేలా బిగుతైన దుస్తుల్లో భయంగా స్వారీ చేస్తున్నట్లు నటిస్తూ అతని చూపుల్లో పడింది. అంతే! ఆ క్షణం నుంచి అలెగ్జాండర్ ఉన్మత్తు డయ్యాడు. ఆమె గుర్రంపై నుంచి పడింది. అతను ఆమె ప్రేమలో పడ్డాడు. ఒకే ఒక్క బలహీన క్షణంలో ఆమెకు వశుడై పోయాడు, పరవశుడై పోయాడు. ఆమె సకల భోగాలూ అనుభ వించింది. ఎన్నాళ్ల నుంచో కన్న కలల్ని, కోరికల్ని తీర్చుకుంది. ఇంతకన్నా సుఖం లేదు అన్నంతగా వారిద్దరూ తిరిగారు, ఆమెకు బానిసైపోయాడు అలెగ్జాండర్. ఎంతటి పిచ్చి అంటే... లోలాను ఎవరైనా పల్లెత్తు మాటంటే చంపేసేంత! బెవాలెన్ అనే స్నేహితుడు లోలాను ఓ మాట అన్నాడని, అలెగ్జాండర్ అతనిపై తగాదాకి దిగాడు. బెవాలెన్ తుపాకీ పేల్చడంలో సాటి లేని షూటర్. అంతే! అలెగ్జాండర్ డుజారియర్‌ని కాల్చి పారేశాడు పిట్టలా! లోలా లౌల్యంలో అలెగ్జాండర్ ప్రాణం కోల్పోయాడు. అండగా ఉన్న ప్రియుడి మరణంతో లోలా రోడ్డున పడింది. ప్యారిస్‌నే వదిలి వెళ్లిపోయింది. కథ మళ్లీ మొదటికొచ్చింది. ఈసారి లోలా జర్మనీలోని మ్యూనిచ్‌కి వెళ్లింది. అక్కడి బవారియా రాజు లుడ్విన్‌పై కన్నే సింది. చక్రవర్తికి సన్నిహితమవ్వాలంటే ఆషామాషీ విషయం కాదు. మహారాజుకి సన్నిహితుడైన రిచ్‌బర్గ్‌ని కలవాలనుకుంది. ఓ రోజు అతను ఓ హోటల్లో అల్పాహారం సేవిస్తుండగా అటుగా గుర్రంపై వెళ్తూ కావాలని కిందపడింది లోలా. పరిగెత్తు కొచ్చి కాపాడాడు రిచ్‌బర్గ్. లోలాను స్పృశించిన తొలి క్షణంలోనే అతడి దేహ కణాలు ప్రజ్వరిల్లాయి. అలా జరుగు తుందని ముందే తెలుసామెకు. చక్రవర్తిని లోలాకు పరిచయం చేస్తానని రిచ్‌బర్గ్ వాగ్దానం చేసేలా కులుకులొలక బోసింది. చక్రవర్తి సమక్షంలో లోలా నాట్య ప్రదర్శన ఏర్పాటు చేశాడు రిచ్‌బర్గ్. నిజానికి ఆమెకు డ్యాన్స్ రాదు. కళతో అయితే రాజుని కట్టి పడేయలేదు. వేరే కళలేవైనా పనికొస్తా యేమో ఆరా తీసింది. అంతా అర్థమైంది. ప్రదర్శన ప్రారంభమైంది. రాజు ఇంకో క్షణంలోనో, అరక్షణంలోనో రావాల్సి ఉంది. రంగస్థలం మీద నుంచి పరిగెత్తు కుంటూ వచ్చేసింది లోలా. నేరుగా రాజ భవంతిలోకి వెళ్లింది... భటులను తోసు కుంటూ! ఆ తోపులాటలో ఆమె ఒంటి పైవస్త్రం చిరిగిపోయింది. కాదు... ఆమె చింపేసుకుంది. అర్ధనగ్నంగా దూసు కుంటూ వెళ్లి వెళ్లి రాజు లుడ్విగ్‌పై పడింది. రాజుని జీవితాంతం కట్టిపడేసే, పాద దాసుడిగా మార్చేసే భంగిమగా అతని దేహంపై వాలింది. లుడ్విగ్ చిత్తుగా ఓడిపోయాడు - ఆమె ఒడిలో! ఆమెను లాన్స్‌ఫీల్డ్ ప్రాంతానికి యువరాణిని చేశాడు. పగలంతా ఆమె పక్కన ఉండాలి - రాజుకి - ఎక్కడికెళ్లినా! ఆమె రాజ్య నిర్వహణ వ్యవహారాల్లో తలదూర్చింది. ప్రజలు తిరుగుబాటు చేసే పరిస్థితి తలెత్తింది. ఇక లాభం లేదని 1848 ఫిబ్రవరిలో లోలాను తక్షణమే దేశం విడిచి వెళ్లమన్నాడు. అపార ధనరాశితో ఆమె తిరిగి ఇంగ్లండ్ వెళ్లింది. లండన్‌లో తన కన్నా పదేళ్ల చిన్న వాడు అయిన జార్జి ట్రాఫెల్డ్ హీల్డ్ అనే సైనికుడితో సహజీవనం చేసింది. పైగా 1849లో అతణ్ని పెళ్లి చేసుకుంది. కాని అప్పటికామె మొదటి భర్త జేమ్స్‌కు విడాకులివ్వలేదు. దాంతో అప్పటి బ్రిటిష్ చట్టాల మేరకు ద్వంద్వ వివాహం నేరం. అరెస్టు నుంచి తప్పించుకుని ఇద్దరూ స్పెయిన్‌కి పారిపోయారు. కొన్నాళ్ల కాపురం తర్వాత విడిపో యారు. ఆమె బానే ఉంది. ఆ కుర్ర సైనికుడికి మాత్రం ఉద్యోగం పోయింది. తినడానికి తిండి లేదు. పిచ్చెక్కిపోయాడు. లోలా అతణ్ని వదిలేసి, అమెరికా పారిపోయింది. కాలిఫోర్నియాలో పాట్ హల్ అనే జర్నలిస్టుని పెళ్లి చేసుకుంది. ఎప్పటిలాగే... మూణ్నాళ్ల ముచ్చటైంది. 1859. లోలాకు 39 యేళ్ల వయసొ చ్చింది. వెనక్కి తిరిగి చూసుకుంటే స్వేచ్ఛా ప్రవృత్తి, లైంగిక ప్రవృత్తి, వెంపర్లాట, తోపులాట. ఇంతేనా! తనపై తనకే అసహ్యమేసింది. చేతిలోని డబ్బులన్నీ అయిపోయాయి. తిందామంటే ఏమీ లేదు. పస్తులతో పది రోజులుంది. తత్త్వం బోధపడింది. ఇక పరుగు చాలు అను కుంది. మొదట బోధకురాలైంది. ఆపై సన్యాసిని అయ్యింది. తన అనుభవసారాన్ని జీవిత సత్యాలుగా చెప్పాలనుకుంది. దీపం బాగుంటుంది. కాని ప్రేమించి అందులోకి దూకితే బూడిదైపోతాం. భోగత్వమంతా పిడికిలి లాంటిది. మూసి ఉన్నంతవరకూ ఏదో ఉందనిపిస్తుంది. తీరా తెరిచాక అంతా తెలిశాక, అనుభవించాక, శూన్యమని అర్థమవుతుంది. ఈ జీవిత సత్యం బోధించేందుకు లోలా పయనమైంది. కానీ ఏడాది కాకుండానే 1861 జనవరి 17న 39 యేళ్ల వయసులో గుండెపోటుతో మరణించింది. అయితేనేం... ఆమె కథ చాలా విషయాలు చెబుతోంది. - ఆకెళ్ల రాఘవేంద్ర

అక్బర్ - బీర్బల్ కథ

బీర్బల్ తెలివి

బీర్బల్ చాలా తెలివైనవాడు. అతడిని ఎలాగైనా దెబ్బ తీయాలని అక్బర్ చక్రవర్తి ప్రయత్నించేవాడు కానీ కుదిరేది కాదు. దాంతో ఓసారి ఓ అమోఘమైన ప్రణాళిక రచించాడు. బీర్బల్‌ని పిలిచి... ‘‘బీర్బల్... నేను నీకొకటి ఇవ్వాలనుకుంటున్నాను. దాన్ని నువ్వు తింటావా?’’ అని అడిగాడు. ‘‘తింటాను ప్రభూ’’ అన్నాడు బీర్బల్ వినయంగా. ‘‘ముందే ఆలోచించుకో. తర్వాత తిననంటే కుదరదు’’... అన్నాడు అక్బర్ నవ్వునాపుకుంటూ. ‘‘మీ చేతితో విషమిచ్చినా తింటాను ప్రభూ’’... అంతే వినయంగా అన్నాడు బీర్బల్. వెంటనే అక్బర్ ఓ కోడిని తెప్పించాడు. దాన్ని బీర్బల్ చేతిలో పెట్టి... ‘‘ఇప్పుడు చెప్పు. దీన్ని తింటావా, నువ్వు శాఖాహారివి కదా’’ అన్నాడు నవ్వుతూ, తన గెలుపు ఖాయమన్న నమ్మకంతో. బీర్బల్ మెల్లగా నవ్వి అన్నాడు. ‘‘మీరు దాన్ని తినాలి అన్నారే కానీ ఎలా తినాలో చెప్పలేదు. కాబట్టి నేను ఈ కోడిని అమ్మి, ఆ వచ్చినదాంతో ఏదైనా కొనుక్కుని తింటాను’’ అన్నాడు తెలివిగా. ఢంగైపోయాడు అక్బర్. తర్వాత నవ్వేశాడు. తాను మరోసారి ఓడిపోయానని ఒప్పుకుంటూ బీర్బల్‌కి కానుకలిచ్చి సత్కరించి పంపాడు.

పరదేశీ... పరదేశీ... జానా నహీ హమే ఛోడ్‌కే...

అజ్ఞాతవాసం

ఒక హిట్ సినిమాకు సంబంధించి ప్రేక్షకుల జ్ఞాపకాలు ఎవరి ఆలోచనను బట్టి వారికి ఉంటాయి. యాక్షన్ సన్నివేశాలని కొందరు, రొమాంటిక్ దృశ్యాల్ని కొందరు... ఇలా ఎవరి ఆలోచనను బట్టి వారు మెచ్చుకుంటూ సదరు సినిమాను నెమరేసుకుంటారు. అలాగే... ఆమిర్‌ఖాన్ నటించిన ఓ హిట్ సినిమాను గుర్తు తెచ్చుకునేటప్పుడు కొందరు తప్పనిసరిగా ఆ పాటని స్మరించుకుంటారు. ఆ పాటలో నర్తించిన అందాన్ని జ్ఞాపకం చేసుకుంటారు. తనని వదిలి వెళ్లొద్దంటూ ఓ సూపర్ హిట్‌సాంగ్ ద్వారా హీరోని వేడుకున్న ఆ అందం ఎందుకనో అకస్మాత్తుగా ప్రేక్షకుల్ని, సినీ పరిశ్రమనీ కంబైన్డ్‌గా వదిలేసి తెరమరుగైంది. ఒకనాటి సూపర్ హీరోయిన్ వారసురాలిగా వచ్చినా... ప్రేక్షకులు తనను ఆదరించి మెచ్చినా... ఎందుకలా చేసింది? ప్రస్తుతం ఏ రంగంలో తన ‘ప్రతిభ’ను ప్రదర్శిస్తోంది? మాలాసిన్హా కేవలం భారతదేశపు దర్శక, నిర్మాతలు, ప్రేక్షకులకే కాదు, నేపాలీయులకు కూడా ఆరాధ్య నటి. 1950-1970 ప్రాంతంలో కుర్రకారు కలలరాణిగా కల్పవృక్షంగా అవతరించిన అందాల అభినేత్రి. అంతటి నటికి వారసురాలిగా సినీరంగ ప్రవేశం చేయడం సులభం మాత్రమే కాదు, సాహసం కూడా. అలాంటి సాహసికురాలు ప్రతిభాసిన్హా. తల్లి అందాన్ని పుణికి పుచ్చుకున్న ఈ సుందరి 1992లో చాలా తేలిగ్గా హీరోయినైపోయింది. కల్‌కీ ఆవాజ్, మెహబూబ్ మేరీ మెహబూబ్, దిల్ హై బేతాబ్... ఇలా పలు హిందీ సినిమాల్లో నటించింది. అయితే ఏ సినిమా కూడా ఆమెకు చెప్పుకోదగ్గ విజయాన్ని అందివ్వలేదు. హీరోయిన్‌గా సరైన బ్రేక్ రాక అవస్థలు పడుతున్న ఆమెను ‘రాజా హిందూస్థానీ’ కరుణించాడు. ఆ సినిమాలో ‘పరదేశీ పరదేశీ’ అంటూ సాగే పాటని అతిధి నర్తకిగా అద్భుతంగా రక్తికట్టించింది. ఆ నృత్య ‘ప్రతిభ’తో ఒక్కసారిగా స్టార్ స్టేటస్ తెచ్చుకుంది. ఆ ఊపులో కేవలం ఒకటిన్నరేళ్ల వ్యవధిలోనే ఏక్‌థా రాజా, గుడ్ గుడీ, కోయీ కిసీసే కమ్‌నహీ, దీవానా మస్తానా సినిమాల్లో నటించింది. జంజీర్, మిలటరీ రాజ్‌ల వరకూ ఆ ఊపు కొనసాగినా, వీటిలో ఏవీ సరైన ఫలితాన్ని ఇవ్వకపోవడంతో మళ్లీ కెరీర్ మసక బారింది. మధ్యలో ‘పోకిరి రాజా’తో మన తెలుగు ప్రేక్షకుల్ని కూడా పలకరించి, దక్షిణాదిలోనూ మెరుద్దామని విఫల యత్నం చేసింది. 1998 తర్వాత ‘లే చల్ అప్నే సంగ్’లో తప్ప మరే సినిమాలోనూ ఆమె కనిపించలేదు. దాదాపు 15 యేళ్లుగా ఆమె సినీసీమ వైపు చూపు తిప్పలేదు. చూడ చక్కని రూపానికి, కనువిందైన నృత్యానికి కేరాఫ్‌లాంటి ఈ నాట్య బ్యూటీ ఇప్పుడెక్కడుంది? ఎందుకు వెండితెరకు దూరమైంది? దోషం నాది కాదు పరిశ్రమదే... ఈ మాట అనేయగలరు ప్రతిభాసిన్హా. అనే శారు కూడా. సినిమా పరిశ్రమకు మీరెందుకు దూరంగా ఉన్నారనే ప్రశ్నకు ఆమె నుంచి వచ్చిన సమాధానం ఇది. ‘దోషం నాది కాదు పరిశ్రమది. ఆ మాటకి వస్తే ప్రేక్షకులది కూడా’ అన్నారామె. ప్రస్తుతం 43 ఏళ్ల వయసులోనూ చెక్కు చెదరని అందంతో మెరిసిపోయే ఈ ముద్దుగుమ్మ, ముంబైలో తన తల్లిదండ్రులతో కలిసి నివసిస్తున్నారు. ‘‘ఇప్పుడు వస్తున్న హిందీ సినిమాలు చూడడం అంటే ఒక శిక్ష’’ అని స్పష్టం చేస్తున్నారు. అలా పరోక్షంగా తానెందుకు సినిమా పరిశ్రమకు దూరమయ్యానో ఆమె చెప్పకనే చెప్తున్నారు. ‘‘నేను నటించిన ‘మిలటరీ రాజ్’ ఎంత మంచి సినిమా? అలాంటి కధలు, చక్కని సామాజిక సందేశాన్నందించే సినిమాలు తీసే దమ్ము ఇప్పుడు ఏ నిర్మాతకు ఉంది? రాసే దమ్ము ఏ రచయితకుంది?’’ అంటూ ఆవేశంగా కాకుండా ఆవేదనగా ప్రశ్నిస్తారు ప్రతిభా. అలాగని తానేమీ మసాలా దృశ్యాలకు, కమర్షియల్ సినిమాలకూ వ్యతిరేకం కాదని, ‘మిలటరీ రాజ్’లో కూడా అలాంటి కొన్ని సన్నివేశాలున్నాయని గుర్తు చేస్తారు. చక్కని కధాంశం, పకడ్బందీ చిత్రీకరణ... ఇత్యాది వనరులతో ప్రేక్షకుల్ని అలరించిన లమ్హే, దిల్‌వాలే దుల్హనియా లే జాయేంగే, కభీ కభీ వంటి సినిమాలు తీసే ఓపిక ఇప్పటివారికి లేదని, చూసే ఓపికా ప్రేక్షకులకు లేదని ఆమె అభిప్రాయ పడతారు. ఏ పని చేసినా దానితో తొలుత మనం సంతృప్తి చెందాలి. అప్పుడే మిగిలిన వారిని సంతృప్తి పరచగలం అంటున్న ప్రతిభ... కేవలం జనాల్ని ఆనందపెట్టడమే లక్ష్యంగా పనిచేసేందుకు తానేమీ రోడ్డుమీద గారడీ చేసే వ్యక్తిని కానని తేల్చి చెప్పారు. సినిమా పరిశ్రమ గురించి మాట్లాడేటప్పుడు కొన్నిసార్లు ఆమె అదుపు తప్పుతారు. ‘మనవాళ్లు పిచ్చివాళ్లు. ప్రేక్షకులతో సహా. ఇక్కడున్నదంతా చెత్త’ అనేస్తారు. ఆమె తల్లి అద్భుతమైన నటనతో అందర్నీ అలరించారు. అలాంటి గొప్ప నటికి వారసురాలిగా వచ్చినా, సరైన సినీ భవిష్యత్తును పొందలేకపోయిన ప్రతిభ, చిన్నితెరనూ చిన్నచూపే చూస్తున్నారు. ‘‘టీవీ ఒత్తిడి నుంచి దూరం చేసే సాధనమే. అయితే అందులోనూ సినిమా ప్రోమోలు ఎక్కువై పోయాయి. అవి భరించడం నా వల్ల కాదు’’ అంటున్నారు. ఆమె ‘రంగుల లోకాన్ని ద్వేషిస్తున్నట్టు కనిపిస్తోంది. ఆ ద్వేషాన్ని ఓ అద్భుతమైన అవకాశంతో చిత్రపరిశ్రమ పోగొడు తుందని ఆశిద్దాం. వెండితెరపై ఆమె మరోసారి ప్రకాశించాలని కోరుకుందాం. - ఎస్.సత్యబాబు

గర్వభంగం(kids story)

విక్రమనగరి సంస్థానంలో వీరభద్రుడనే కవి ఉండేవాడు. అతను మంచి పండితుడే గానీ గర్విష్టి కావడంతో ఇతర కవులను జయించి, వాళ్లను అవహేళన చేస్తుండేవాడు. వీరభద్ర కవి దెబ్బకు ఇతర కవులంతా భయపడి పోయి అతను ఎక్కడ కనిపిస్తాడో, ఎక్కడ తమను ఎగతాళి చేస్తాడోనని నక్కి నక్కి ఉండేవాళ్లు. వీరభద్ర కవి దేశాటనం ప్రారంభించాడు. అనేక రాజ్యాలను సందర్శించి అక్కడ మహారాజులచే పాద పూజలు చేయించుకుని, అంతులేని సంపదలు ఆర్జించడం ప్రారంభించాడు. కవిత్వంతో తనను ఓడించలేని పండితులను కారాగారాల్లో బంధించమని, హింసించమని రాజులను ఆజ్ఞాపించసాగాడు. రాను రాను కవి రాచరికాలు పెరిగిపోయాయి. ఇలా ఉండగా వీరభద్ర కవి గర్వం గురించి విన్న జయసింహుడు అనే యువకుడు తమ రాజ్యాన్ని పాలిస్తున్న రాజేంద్రవర్మ వద్దకెళ్లి‘‘రాజా! వీరభద్రుణ్ణి కవితాగోష్ఠికి పిలిపించండి. అతని పొగరణుస్తాను’’ అని చెప్పాడు. జయసింహుని తెలివితేటలగురించి తెలిసిన రాజేంద్రవర్మ వీరభద్రుణ్ణి తన రాజ్యానికి ఆహ్వానించాడు. వీరభద్రుడు తనకు పన్నెండు భాషలు వచ్చునని, తన మాతృభాష ఏదో కనిపెట్టాలని, ఒకవేళ కనిపెట్టలేకపోతే రాజు తన రాజ్యాన్ని తనకు ధారాదత్తం చేసి, ఆస్థాన కవులతో సహా రాజ్యం వదిలి వెళ్లిపోవాలని షరతు విధించాడు. జయసింహుడు వచ్చి వినయంగా ‘‘కవివరేణ్యా! ఇవ్వాల్టికి చీకటి పడిపోయింది. తమరు విశ్రాంతి మందిరంలో విశ్రాంతి తీసుకోండి. కవితాగోష్ఠి రేపు కొనసాగించవచ్చు’’ అనడంతో వీరభద్రుడు మందిరానికి వెళ్లి నిద్రపోయాడు. అర్ధరాత్రివేళ జయసింహుడు మారువేషంలో పెద్ద దుడ్డు కర్రతో వీరభద్రుని చావగొట్టసాగాడు. దాంతో వీరభద్రుడు ‘‘చచ్చాను దేవుడోయ్’’ అంటూ ఏడవసాగాడు. దాంతో జయసింహుడు ‘‘ఇదే నీ మాతృభాష - తక్షణం వెళ్లిపో’’ అనగానే వీరభద్రుడు పారిపోయాడు. నీతి: ప్రతిభ ఉండవచ్చు కానీ గర్వం పనికిరాదు.

బాడీ బిల్డింగ్‌కు మూడు బీ లు

ఆకర్షణీయమైన శరీర సౌష్ఠవాన్నే ఇంగ్లిష్‌లో బాడీ బిల్డింగ్ అంటారు. ఈ బాడీబిల్డింగ్‌లో రెండు ‘బీ’ అనే అక్షరాలున్నాయి. అయితే మంచి బాడీ బిల్డింగ్ కోసం మరో మూడు ‘బీ’లను గుర్తుంచుకోవడం చాలా మేలు చేస్తుంది. ఈ మూడు ‘బీ’లు వెయిట్ లిఫ్టింగ్ ప్రక్రియలో ఉపయోగపడతాయి. అవే... బ్రీతింగ్, బ్యాలెన్స్, బడ్డీ (స్నేహితుడు). బ్రీతింగ్:వెయిట్ లిఫ్టింగ్ చేసే సమయంలో బరువును ఒకేసారి పెకైత్తే వేళ కొందరు ఊపిరి బిగబట్టేస్తారు. ఇలా చేయడం వల్ల మన రక్తపోటు అకస్మాత్తుగా పెరిగే అవకాశం ఉంది. అందుకే బరువును ఎత్తే సమయంలో ఊపిరి బయటకు వదలాలి (ఎక్స్‌హేల్ చేయాలి). అలాగే బరువును కిందికి దించే సమయంలో ఊపిరి పీల్చుకోవాలి. (ఇన్‌హేల్ చేయాలి). వెయిట్ లిఫ్టింగ్‌లో ఇది ఎంతో కీలకం. దీనివల్లనే మన కండరాలన్నీ సమానంగా పనిచేయడంతో పాటు కండరాలన్నింటికీ సమానమైన వ్యాయామఫలితం ఒనగూరుతుంది. బ్యాలెన్స్: వెయిట్‌లిఫ్టింగ్ సమయంలో మన రెండు చేతుల్లో ఇరువైపులా ఉన్న బరువును ఒకేసారి పెకైత్తాలి. అంతేగాని ఎక్కువ బలం ఉన్న కుడి చేతి బరువును కాస్తంత పైకి, ఎడమచేతిలో ఉన్న బరువును అంతకంటే కిందికి ఉండేలా బరువులెత్తకూడదు. ఇలా బ్యాలెన్స్ లేకుండా బరువులెత్తితే అది యాబ్స్, క్వాడ్స్, హ్యామ్‌స్ట్రింగ్స్, డెల్టాయిడ్స్, పెక్టోరల్ కండరాలు... ఇలా అన్ని కండరాలపైనా దుష్ర్పభావం చూపుతుంది. అందుకే మనం బాడీబిల్డింగ్ కోసం చేసే వెయిట్‌లిఫ్టింగ్‌ను చాలా తక్కువ బరువుతోనే మొదలుపెట్టడం మంచిది. బడ్డీ (స్నేహితుడు లేదా తోడు): బాడీ బిల్డింగ్ కోసం బరువులు ఎత్తే సమయంలో ఒక స్నేహితుడు తోడుగా ఉండటం ఎంతైనా మంచిది... అవసరం కూడా. బరువులను ఒకరే ఎత్తలేని సమయంలో స్నేహితుడు సహాయపడతాడు. ఒకవేళ బరువు ఎక్కువై ఒకరే దించలేకపోతుంటే గాయపడకుండా కాపాడతాడు. అంతేకాదు... వ్యాయామంలో ఎవరైనా తోడు ఉండటం అటు హుషారుపరచడానికీ, ఇటు ఒకరి తర్వాత మరొకరు చేస్తున్నప్పుడు మధ్యలో కొద్దిపాటి విశ్రాంతినివ్వడానికి... ఇలా ఎవరైనా తోడుండటమన్నది అన్ని విధాలా ఉపయోగపడుతుంది.

జిమ్‌థాథాచకచకా

ఇప్పుడు మనందరికీ ఎక్సర్‌సైజ్ అవసరం ఎంతో ఉంది. గత రెండు దశాబ్దాలకు పైగా మన సమాజంలో మనం ఎక్సర్‌సైజ్‌కు తగిన విలువ ఇవ్వనందున డయాబెటిస్‌లూ, స్ట్రోక్‌లలో మన దేశమే ప్రథమంగా నిలిచింది. దాంతో ఇప్పుడు అకస్మాత్తుగా దాని అవసరాన్ని గుర్తెరగాల్సి వచ్చింది. చక్కెర అదుపు చేయాలన్నా, గుండెపోటు రాకుండా చూసుకోవాలనుకున్నా, కొవ్వులనూ, పొట్టలనూ తగ్గించుకోవాలనుకున్నా కావాల్సిందల్లా వ్యాయామం... వ్యాయామం... అంతే! వ్యాధులు వచ్చినవారికీ, రాకుండా చూసుకోవాలనుకున్నవారికీ, వచ్చాక అదుపు చేసుకోవాలనుకున్న వారికీ... అందరికీ వ్యాయామమే అందరి నిరంతర మంత్రం.ఇప్పుడు వ్యాయామం అన్నది ఒక సర్వరోగ నివారణి అనే హోదా పొందిన సాంత్వన ప్రక్రియ. ఈ కాలంలో ఇంతగా ప్రాచుర్యం పొందుతున్న వ్యాయామం గురించి అనేక విషయాలూ, అపోహలూ, వాస్తవాలూ... ఇలాంటివన్నీ ఇవాళ్టి కథనంలో. నిన్నమొన్నటి వరకూ త్రీపీస్ సూట్ వేసుకునేవారు నేడు ట్రాక్‌సూట్ వైపు ఎందుకు మొగ్గుచూపుతున్నారు? ఒకనాడు ఖరీదైన లెదర్ షూ మాత్రమే తొడిగేవారు నేడు క్యాన్వాస్ షూ లేసులెందుకు బిగిస్తున్నారు? అకస్మాత్తుగా అందరూ ఎందుకిలా కాన్ఫరెన్స్‌హాల్స్ వదిలి కార్పెట్‌గ్రాస్ మీదికి వెళ్తున్నారు? ఎందుకంటే వ్యాయామానికి మనం ఇవ్వాల్సిన గౌరవం ఇవ్వకపోతే అది మననుంచి దాన్ని బలవంతంగా లాక్కుంటుంది. తనను గౌరవించేలా చేసుకుంటుంది. ఒక రెండున్నర దశాబ్దాల పాటు మనమంతా వ్యాయామానికి క్రమంగా దూరమైపోతూ చదువులకు దగ్గరయ్యాం. ఎలాగంటే... ఇప్పుడు నలభైల్లో ఉన్నవారు ఒక్కసారి పాతికేళ్ల క్రితం నాటి ఫ్లాష్‌బ్యాక్‌లోకి వెళ్తే ... అప్పట్లో మన ఆటల్లోనే వ్యాయామం అంతర్భాగమై ఉండేది. ఉదా: కబడ్డీ, ఖోఖో, కోతికొమ్మచ్చి... ఇలా. ఇక చదువుల్లోనూ వ్యాయామం ఉండి తీరాల్సిందే! అదెలాగంటే... పల్లె నుంచి దగ్గర్లోని పట్టణంలో స్కూల్‌కు వెళ్లాలంటే కనీసం మూడు నుంచి ఆరేడు కిలోమీటర్లు నడవాల్సిందే. ట్యూషన్లకు అంటూ రోజూ నడకో, సైకిలో తప్పదు. హాబీల్లోనూ వ్యాయామమే. ఉదాహరణకు ఈతకొట్టడం, చెట్లు ఎక్కడం. సంస్కృతిలోని వేడుకల్లో భాగంగా చేసే పనుల్లోనూ ఎంతో ఎక్సర్‌సైజ్. పండగలకు, శుభకార్యాలకు గుమ్మాలకు మామిడాకులు కట్టడం కోసం వాటిని సేకరించడం, కొబ్బరిమట్టలు, వేపమండలు కొట్టుకురావడం ఇలాగన్నమాట. అమ్మాయిలకూ - చెమ్మచెక్క, కుందుడుగుమ్మ, తొక్కుడుబిళ్ల, తాడాట... ఇలా ఏ ఆట తీసుకున్నా ఆటల్లో ఎక్సర్‌సైజ్ తప్పదు. పైగా అవి మనమంతా ఒక ఎక్సర్‌సైజ్‌లా భారంగా కాకుండా ఒక వినోదంగా, వేడుకగా, ఇష్టంగా చేసేవాళ్లం. ఆ తర్వాత సంస్కృతిలోకి సైకిల్స్ వచ్చినా అవి వ్యాయామానికి అడ్డుకాలేదు సరికదా మరోరకంగా అదనపు వ్యాయామాన్నే సమకూర్చింది. అయితే క్రమంగా 80, 90ల నాటికి పరిస్థితిలో మార్పువచ్చింది. రోజులో ఆటపాటలకు కేటాయించే సమయం కంటే చదువులకు కేటాయించాల్సిన సమయం క్రమంగా పెరుగుతూ పోయింది. దాంతో 80, 90 సంవత్సరాలలో పుట్టినవారంతా రెండు దశాబ్దాల పాటు వ్యాయామానికి దూరమయ్యారు. దాని ఫలితం పాతికేళ్ల తర్వాత కనిపించింది. సరిగ్గా రెండున్నర దశాబ్దాల తర్వాత మన దేశం డయాబెటిస్, గుండెపోటు, హైపర్‌లిపిడేమియా వంటి వ్యాధుల్లో ప్రపంచంలోనే పెద్ద స్థానం సంపాదించింది. ఫలితంగా ఇప్పుడు ఆ రెండు దశాబ్దాల ఎక్సర్‌సైజ్ లోటును అధికమూల్యంతో భర్తీ చేయాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడింది. అందుకే ఇప్పుడు మళ్లీ టీనేజ్‌నుంచే మళ్లీ జిమ్, వ్యాయామాలను మన జీవనశైలిలో అంతర్భాగం చేసుకోవాల్సిన అవసరం పడింది. టీనేజ్ పిల్లలూ... వ్యాయామం టీనేజ్‌లోనే పిల్లలు తమకు ఇష్టమైన హీరో తాలూకు ఆకర్షణీయమైన సౌష్ఠవం చూసి వ్యాయామం పట్ల ఆకర్షితులవుతారు. అందుకే చాలా సమయాల్లో ఈ దశలో వారిలో పాదుకునే ఇష్టం... కాలక్రమేణా ఒక అలవాటుగా మారుతుంది. వాళ్లను ఆరోగ్యంగా ఉంచుతుంది. అయితే ఈ దశలో టీనేజ్ పిల్లల వ్యాయామం... వాళ్ల తల్లిదండ్రులను కాస్త ఆందోళనకు గురిచేస్తుంది. సాధారణంగా ఎదిగే పిల్లలు ఎక్సర్‌సైజ్ చేస్తే అది వాళ్లలో ఎత్తుపెరిగే ప్రక్రియను అడ్డుకుంటుందన్నది ఒక సాధారణ అపోహ. ఇందులో కొంతే నిజం. ఎత్తు పెరగడాన్ని ఎక్సర్‌సైజ్ అడ్డుకుంటుందా? ముందుగా పిల్లల్లో ఎత్తు పెరిగే ప్రక్రియ ఎలా జరుగుతుందో చూద్దాం. సాధారణంగా పిల్లలు ఎంత ఎత్తు పెరుగుతారన్నది వాళ్ల జన్యువులపై ఆధారపడి ముందుగానే నిర్ణయమవుతుంది. అందుకే తల్లిదండ్రులు ఎత్తుగా ఉంటే వాళ్ల పిల్లలూ ఎత్తుగా పెరుగుతారు. పిల్లల పెరుగుదలలో రెండు దశలుంటాయి. వాటిని లాగ్ ఫేజ్ అనీ, ల్యాగ్ ఫేజ్ అంటారు. ఇందులో లాగ్ ఫేజ్‌లో పిల్లలు ఒక దశలో అంటే పన్నెండు నుంచి పద్నాలుగు, పదహారేళ్ల వయసు మధ్య అకస్మాత్తుగా ఎత్తుగా అవుతారు. ఆ తర్వాతి దశ ల్యాగ్ ఫేజ్. ఈ దశలో పెరుగుదల మందగించి... అది మందకొడిగా సాగుతూ మహా అయితే ఒకటి లేదా రెండు అంగుళాలు పెరిగి ఆగిపోతుంది. అది సాధారణంగా 18-21 ఏళ్ల మధ్య జరుగుతుంది. అంటే కొందరిలో అది 18 ఏళ్లకే ముగిస్తే... మరికొందరిలో ఆ గరిష్టపరిమితి 21 ఏళ్ల వరకు సాగుతుంది. అంటే... ఎవరిలోనైనా ఎత్తు పెరగడం అన్న ప్రక్రియ 21 ఏళ్లు వచ్చేసరికి ఎముక చివర ఫ్యూజ్ అయిపోయి పెరుగుదల ఆగిపోతుంది. అందుకే సాధారణ ఆటపాటల్లో భాగంగా జరిగే వ్యాయామం వారిలోని ఎత్తుపెంచే ప్రక్రియను అడ్డుకోలేదు. పైగా సాగినట్లుగా, వేలాడబడుతూ చేసే స్ట్రెచింగ్ వ్యామాయాలు వాళ్ల లాగ్ ల్యాగ్ ఫేజ్‌లను కొంత ప్రభావితం చేస్తూ ఒకింత ఎత్తు పెంచేందుకు దోహదపడచ్చు కూడా. అయితే మన ఎముకల్లో పెరిగే భాగాలు ఎముక చివరన ఉంటాయి. వీటిని గ్రోత్ ప్లేట్స్ అంటారు. మనం ఎదిగే వయసులో ఎక్కువ బరువుతో విపరీతంగా వ్యాయామాలు చేస్తే అది గ్రోత్‌ప్లేట్స్‌ను దెబ్బతీయచ్చు. అలా గ్రోత్‌ప్లేట్స్ దెబ్బతింటే మాత్రం ఎత్తుపెరగడం ఆగిపోవచ్చు. అందుకే ఈ దశలో వ్యాయామం ఆటల్లో భాగంగా ఉండటం లేదా స్ట్రెచింగ్‌కు పరిమితం కావడం లేదా తక్కువ బరువులతో ఎక్కువ రిపిటీషన్స్‌తో చేస్తుండటం ఎత్తు పెరగడానికి ఎంతమాత్రం ప్రతిబంధకం కాబోదు. నిర్వహణ: యాసీన్ మార్కెట్‌లో లభించే ప్రోటీన్ డైట్ అవసరమా? కొత్తగా వ్యాయామం చేయదలచిన వారు తమ కండరాలు పెరగడానికి మార్కెట్‌లో లభ్యమయ్యే ప్రోటీన్ డైట్ తీసుకోడానికి మొగ్గుచూపుతుంటారు. మనకు ఒక రోజుకు ఒక గ్రాము కండరానికి 1.2 గ్రాముల ప్రోటీన్ అవసరం. అంటే 50 కిలోల వ్యక్తి వ్యాయామం చేస్తుంటే అతడికి రోజుకు 60 గ్రాముల ప్రోటీన్ చాలు. ఒక పూట పుష్కలంగా చికెన్‌తో భోజనం చేస్తే అతడికి 35 గ్రాముల ప్రోటీన్ సమకూరుతుంది. అంటే రెండు పూటల భోజనంతోనే అతడికి అవసరమైన ప్రోటీన్ దొరుకుతుందన్నమాట. ఇంకా కావాలనుకుంటే చేపలు, గుడ్డు వంటి స్వాభావికమైన ప్రోటీన్‌నే తీసుకోవచ్చు. శాకాహారులైతే పప్పులు, చిక్కుళ్లు వంటి స్వాభావిక ప్రోటీన్ తీసుకుంటే మేలు. ఒకవేళ మార్కెట్‌లో దొరికే కృత్రిమ ప్రోటీన్ సప్లిమెంట్స్‌లో ఎలాంటి కల్తీలున్నాయో తెలియదు. అవి శరీరానికి మేలుకు బదులు కీడు చేస్తే జరిగే అనర్థాలతో మొత్తం ఆరోగ్యానికే చేటు. టీనేజ్ పిల్లలూ... వ్యాయామం టీనేజ్‌లోనే పిల్లలు తమకు ఇష్టమైన హీరో తాలూకు ఆకర్షణీయమైన సౌష్ఠవం చూసి వ్యాయామంపై మోజుపెంచుకుంటారు. అయితే ఈ దశలో టీనేజ్ పిల్లల వ్యాయామం... వాళ్ల తల్లిదండ్రులను కాస్త ఆందోళనకు గురిచేస్తుంది. సాధారణంగా ఎదిగే పిల్లలు ఎక్సర్‌సైజ్ చేస్తే అది వాళ్లలో ఎత్తుపెరిగే ప్రక్రియను అడ్డుకుంటుందన్నది ఒక సాధారణ అపోహ. నిజానికి ఇందులో కొంతమేరకే వాస్తవం ఉంది. ఎముకల చివరన ఉండే గ్రోత్ ప్లేట్స్ దెబ్బతినకుండా ఎంత ఎక్సర్‌సైజ్ చేసినా ఎత్తు పెరగడానికి ప్రతిబంధకం ఉండదని గుర్తిస్తే ఎక్సర్‌సైజ్ - ఎత్తు పట్ల మనకున్న అపోహలన్నీ దూరమవుతాయి.